Niesporczaki to malutkie, ale wyjątkowo odporne na ekstremalne warunki stworzenia. Dr Daniel Stec z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie odkrył dwa nowe gatunki i korzystając z przywileju odkrywcy nazwał je na cześć swojego kolegi-badacza i... Roberta Makłowicza.
Niesporczaki to wyjątkowo utalentowane stworzenia. Zwłaszcza jeśli chodzi o zdolności do przetrwania. Istoty te tolerują naprawdę ekstremalne warunki, w których większość form życia nie dałaby sobie rady. Te maleńkie stworzenia, o długości dochodzącej maksymalnie do milimetra, słyną ze swojej niezniszczalnej natury. Niedźwiedzie wodne, bo tak też czasem są nazywane, mogą wytrzymać ciśnienie do sześciu razy większe, niż występujące w najgłębszej części oceanu, ekstremalne ilości promieniowania, a nawet próżnię kosmiczną.
Dwa nowe gatunki niesporczaków opisał na łamach "Zoological Studies" (DOI:10.6620/ZS.2022.61-85) dr Daniel Stec z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie. Nowa publikacja ukazała się w połowie grudnia bieżącego roku.
Jeden z nowo odkrytych gatunków swoją nazwę, Mesobiotus maklowiczi, dostał na cześć Roberta Makłowicza - historyka, dziennikarza, pisarza, podróżnika i krytyka kulinarnego, "który mieszka w Krakowie i czasami robi zakupy na pobliskim targu niedaleko instytutu" - czytamy w informacji prasowej związanej z publikacją.
Nazwa drugiego - Mesobiotus diegoi - wywodzi się od imienia Diego Fontaneto, naukowca pracującego we włoskim instytucie badań wody (Istituto di Ricerca sule Acque) w Verbanii. Dr Fontaneto jest specjalistą z zakresu ekologii i biogeografii meiofauny - bardzo małych zwierząt związanych ze środowiskami wodnymi (długość ciała mniejsza niż 1 mm; grupa ta obejmuje m.in. nicienie, niesporczaki, wirki, wrotki, brzuchorzęski, małżoraczki, niektóre skorupiaki itp.) i współpracuje z dr. Stecem.
Dwa nowe gatunki - bohaterowie publikacji w "Zoological Studies" - pochodzą z Republiki Południowej Afryki i reprezentują drobne bezkręgowce należące do typu Tardigrada a potocznie zwane niesporczakami. Ze względu na intrygujący wygląd i niesamowitą odporność na warunki środowiskowe niesporczaki mają już stałe miejsce w popkulturze. Dzięki zdolności do przejścia w stan życia utajonego zwany kryptobiozą, są to jedne z najbardziej wytrzymałych zwierząt, jakie znamy. Mogą przetrwać w próżni, w temperaturze bliskiej zera absolutnego, w warunkach wysokiego promieniowania jonizującego, a nawet całe dekady bez wody (więcej na ten temat w tekście: Jak niesporczaki potrafią przetrwać bez wody? Badacze odkryli tajemnicę ich sukcesu). Wysłano już je kiedyś na Księżyc (więcej na ten temat w tekście: Niesporczaki mogą przetrwać wystrzelenie z broni palnej, ale czy potrafiłyby przeżyć na Księżycu?), sprawdzano nawet, czy przetrwają splątanie kwantowe (więcej na ten temat w tekście: Niesporczak przeżył splątanie kwantowe? Spór wśród badaczy).
Niesporczaki są rozdzielnopłciowe, hermafrodytyczne lub partenogenetyczne i obecnie znanych jest około 1300 gatunków; rozmnażają się, składając jaja, których powierzchnię pokrywają często wyrostki różnego kształtu. Charakterystyczną cechą obu nowo poznanych gatunków są jaja "intrygująco ornamentowane" - u jednego powierzchnia jest pokryta stożkami, przypominając papierową ozdobę na choinkę zwaną "jeżem", z kolei u drugiego wyrostki przypominają śmieszne kapelusiki.
Gatunki dr Daniel Stec opisał, w myśl rozumienia taksonomii integratywnej, w ramach której łączy się różne metody analiz, np. badania genetyczne i morfologiczne, a także dane morfometryczne zebrane z wykorzystaniem szeregu metod mikroskopowych i laboratoryjnych.
W ramach swoich badań Daniel Stec wykonał też analizę pokrewieństw między gatunkami niesporczaków z rodzaju Mesobiotus pokazując tym samym pozycję nowo odkrytych niesporczaków na ich drzewie rodowym. To właśnie szczegółowe badania taksonomiczne i systematyczne stanowią pierwszy krok do lepszego poznania tej może niezbyt licznej, ale na pewno bardzo zróżnicowanej grupy organizmów.
Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl, fot. Goldstein lab – tardigrades/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 2.0.
