Na terenach północno-wschodniej Brazylii badacze odkryli miliony kopców termitów. Niektóre z nich mają blisko cztery tysiące lat. Łącznie zajmują obszar prawie tak duży, jak Wielka Brytania.
Kopce były w dużej mierze niewidoczne przez znajdujący się tam las. Dostrzeżono je dopiero wtedy, gdy część lasu, który mieścił się na ich terenie, została wycięta pod pastwiska i tereny rolnicze. Oczywiście miejscowi wiedzą o nich od dawna, a kopce nazywane są przez nich „murundus”.
Jak twierdzą badacze, kopce te nie są gniazdami termitów. Są raczej hałdami odpadów powstałych w wyniku kopania sieci połączonych ze sobą tuneli - powolnego i systematycznego wydobywania materiału spod powierzchni ziemi, by dostać się do pożywienia.
Wyniki badań naukowców z University of Salford w Wielkiej Brytanii oraz Universidade Estadual de Feira de Santana w Brazylii ukazały się na łamach „Current Biology”.
- To najwyraźniej największa na świecie próba bioinżynieryjna pojedynczego gatunku owadów, ale najbardziej ekscytujące jest to, że te kopce są bardzo stare – powiedział Roy Funch z Universidade Estadual de Feira de Santana.
Proce ten trwa co najmniej od czterech tysięcy lat. Próbki gleby zebrane z wnętrz 11 kopców i poddane datowaniu wskazały, że kopce zostały usypane w przedziale od 690 do 3820 lat temu. To sprawia, że są tak stare, jak najstarsze na świecie znane kopce termitów w Afryce.
Działalność termitów na przestrzeni tysięcy lat spowodowała wydobycie ogromnych ilości gleby, która została zdeponowana w około 200 milionach kopców. Kopce mają kształt stożka i każdy z nich ma wysokość od 2 do 4 metrów i średnicę około 9 metrów.
- Te kopce zostały utworzone przez jeden gatunek termitów, który wykopał ogromną sieć tuneli, aby umożliwić sobie dostęp do pożywienia - martwych liści. To pozwala im bezpiecznie pożywiać się bezpośrednio z „dna lasu” - powiedział Stephen Martin z University of Salford w Wielkiej Brytanii. - Ilość wykopanej gleby wynosi ponad 10 kilometrów sześciennych, co odpowiada 4 tys. wielkich piramid w Gizie i stanowi jedną z największych konstrukcji zbudowanych przez jeden gatunek owadów – dodał.
Początki wielu ziemnych struktur zbudowanych przez owady, są często dla naukowców wróżeniem z fusów, bo gatunek, który je zbudował, już zniknął z powierzchni Ziemi. Ale kopce w Brazylii, a właściwie gleba wokół nich, jest nadal zamieszkane przez termity. Żyje tam gatunek Syntermes dirus i to on jest odpowiedzialny za stworzenie kopców.
Obszar, na którym znajdują się ziemne stożki zajmuje łącznie 230 tys. kilometrów kwadratowych. Wykazały to badania z powietrza oraz zdjęcia satelitarne. Mimo że kopce są dobrze ukryte przed wzrokiem człowieka, ten kto wie, gdzie szukać, może je dostrzec nawet dzięki Google Earth.
- To niesamowite, że w dzisiejszych czasach można znaleźć całkowicie nieznany, biologiczny cud tego rozmiaru i w tym wieku, który wciąż istnieje, a jego mieszkańcy wciąż są obecni – przyznał Martin.
Naukowcy twierdzą, że nadal pozostaje wiele pytań dotyczących kopców, jak i gatunku, który je zbudował. Na przykład, nikt nie wie, jak te kolonie termitów są fizycznie zbudowane. Nigdy też nie znaleziono królowej tego gatunku.
Źródło: Science, EurekAlert!, fot. Roy Funch
