Jak wynika z badania State of Science Index, 8 proc. Polaków nie wierzy w zmianę klimatu. Podważane są również antropogeniczne przyczyny tych zmian. W walce z dezinformacją w tym temacie powstała Klimatyczna Baza Wiedzy - ogólnodostępne, darmowe narzędzie online, zawierające aktualne i rzetelne źródła informacji na tematy związane ze zmianą klimatu. Baza służyć będzie szeroko rozumianym liderom opinii, dziennikarzom, naukowcom, politykom, ale też każdemu, kto chce wiedzieć i rozumieć więcej na temat zmiany klimatu.
Klimatyczna Baza Wiedzy jest zbiorem zweryfikowanych raportów i publikacji dotyczących klimatu, które opatrzone zostały krótkim komentarzem, ułatwiającym zrozumienie często niełatwych w odbiorze naukowych treści. Projekt wspierają eksperci i ekspertki z ponad 10 wiodących organizacji pozarządowych, instytucji badawczych i ośrodków akademickich zajmujących się kwestiami dezinformacji i zmiany klimatu. W Radzie Ekspertów i Ekspertek Klimatycznej Bazy Wiedzy zasiedli m.in. przedstawiciele Instytutu Ochrony Środowiska-Państwowego Instytutu Badawczego.
Od kiedy zmiana klimatu stała się widoczna gołym okiem i doświadczamy jej skutków na własnej skórze, zainteresowanie nią wyraźnie wzrosło. Dziś już niemal nikt nie kwestionuje zmiany klimatu i wpływu człowieka na ten proces, jednak efektem ubocznym jej popularyzacji jest chaos opinii i narracji, przy jednoczesnym braku słyszalnego głosu przedstawicieli świata nauki. W tych warunkach łatwo dochodzi do dezinformacji klimatycznej i wyraźnej polaryzacji. Coraz trudniej odróżnić prawdę od fałszu oraz rzetelną wiedzę od opinii.
Według najnowszego badania Instytutu Spraw Publicznych „Dezinformacja wokół klimatu i polityki klimatycznej. Opinie Polek i Polaków” niemal połowa badanych spotkała się w ostatnim czasie z dezinformacją dotyczącą klimatu i polityki klimatycznej. Podatność polskiego społeczeństwa na ten rodzaj dezinformacji jest wysoka i wynika ze złożoności zagadnień związanych ze zmianą klimatu i transformacją, niewystarczającego poziomu kompetencji medialnych oraz upolitycznienia tych tematów.
W czasie zalewającej Polskę fali dezinformacji klimatycznej, szczególną rolę odgrywać może rzetelne, wiarygodne, zweryfikowane i ogólnodostępne źródło informacji, z którego korzystać będą mogli zarówno liderzy opinii, jak i wszyscy obywatele. Głównym celem, jaki przyświecał powstaniu Klimatycznej Bazy Wiedzy, było zwiększanie świadomości na temat zmiany klimatu oraz walka z dezinformacją i denializmem klimatycznym. W wyniku pracy ekspertów powstało darmowe narzędzie online, zawierające aktualne i zweryfikowane źródła informacji na tematy związane ze zmianą klimatu. Raporty oraz inne publikacje każdorazowo sprawdzane są przez profesjonalną redakcję, a także - w miarę możliwości - opatrzone komentarzem, który streszcza zawartość, przekładając ją na prostszy, codzienny język.
- Mamy nadzieję, że Klimatyczna Baza Wiedzy przyczyni się do wzrostu świadomości Polek i Polaków na temat zmiany klimatu oraz ograniczy szerzącą się w ostatnich latach dezinformację. Liczymy na to, że Klimatyczna Baza Wiedzy okaże się przydatna szczególnie dla osób, które potrzebują szybkiego dostępu do informacji oraz wykonują zawody szczególnie narażone na ryzyko szerzenia dezinformacji, takie jak: politycy, dziennikarze, twórcy internetowi, nauczyciele - mówi Anna Siewiorek z Purpose Climate Lab, organizacji będącej inicjatorem projektu.
Klimatyczna Baza Wiedzy powstała z inicjatywy Purpose Climate Lab (PCL), które od czterech lat inicjuje w Polsce projekty mające na celu podnoszenie świadomości mieszkańców oraz liderów opinii w zakresie zmiany klimatu, zanieczyszczenia powietrza, czy dezinformacji klimatycznej. Projekt finansowo wspiera firma Orange Polska.
W funkcjonowaniu bazy wiedzy o klimacie kluczowa jest bezstronność, odpowiednie zaplecze naukowe oraz profesjonalizm, które umożliwią jej właściwe działanie. Gwarantem tego jest Rada Ekspertów i Ekspertek, w skład której wchodzą przedstawiciele i przedstawicielki kluczowych organizacji pozarządowych, instytucji badawczych i podmiotów akademickich w Polsce.
Do tej pory zaproszenie do Rady Ekspertów i Ekspertek Klimatycznej Bazy Wiedzy przyjęli: Ewa Chodkiewicz (WWF), Małgorzata Hajto (Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy), dr Katarzyna Iwińska (Collegium Civitas), dr Jakub Jędrak (Polski Alarm Smogowy), dr Aleksandra Kardaś (Nauka o klimacie), Lidia Kołucka (Forum Energii), dr Magdalena Kozłowska (Polski Alarm Smogowy), dr Agnieszka Liszka-Dobrowolska (Climate Strategies Poland), Weronika Michalak (Heal Polska), Mirosław Proppé (WWF), Hubert Różyk (Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych), dr Michał Smoleń (Instrat), dr Paulina Sobiesiak-Penszko (Instytut Spraw Publicznych), dr hab. Inż Izabela Sówka (Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Klimatu Politechniki Wrocławskiej), dr inż. Krystian Szczepański (Instytut Ochrony Środowiska-Państwowy Instytut Badawczy), Aleksy Szymkiewicz (Stowarzyszenie Demagog), Klaudia Wojciechowska (Forum Energii).
Nad zawartością Bazy pracuje Redakcja, w skład której wchodzą Barbara Rogala, dziennikarka zajmująca się problematyką związaną ze zmianami klimatu oraz Marcin Osuch, biolog Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN oraz popularyzator nauki w ramach podcastu Faceci w Kitlach.
- Dobrych źródeł informacji na temat zmiany klimatu jest obecnie bardzo wiele, nie zawsze jednak łatwo do nich do nich dotrzeć. W wyszukiwarkach internetowych raporty z badań naukowych często przegrywają z uproszczonymi notkami prasowymi. Jeśli ktoś nie zajmuje się od dawna konkretnym zagadnieniem, nie koniecznie orientuje się, jakich opracowań i na stronach jakich instytucji szukać, która organizacja jest wiarygodnym źródłem, a która tylko na taką wygląda. Klimatyczna Baza Wiedzy będzie w takich przypadkach bardzo pomocna! - mówi dr Aleksandra Kardaś.
- Z mojego punktu widzenia projekt związany z powstaniem i tworzeniem Klimatycznej Bazy Wiedzy odgrywa duże znaczenie przede wszystkim w procesach synchronizacji i osiągnięcia spójności w działaniach przedstawicieli różnych środowisk, a także w edukacji, związanych z ochroną klimatu. Przede wszystkim mam na myśli identyfikację wiarygodnych źródeł informacji związanych z tą tematyką w jednej wirtualnej przestrzeni przy jednoczesnej pewności, że kreują ją specjaliści/eksperci w różnych dziedzinach i że zasoby wiedzy przez nich ‘wytworzone’ mogą posłużyć jako narzędzie wspierające proces dydaktyczny na różnych poziomach systemu edukacji - zaznacza dr hab. Inż Izabela Sówka, Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Ochrony Klimatu Politechniki Wrocławskiej.
- Klimatyczna Baza Wiedzy to przedsięwzięcie, które zjednoczyło wiodące organizacje pozarządowe, instytucje badawcze i ośrodki akademickie, które dzięki współpracy opartej na synergii działań mogą jednoczyć się w walce z szumem informacyjnym, którym jesteśmy otaczani każdego dnia. Treści bazujące na szczątkowych danych, pozbawione głębszej analizy wprowadzają opinię publiczną w błąd. Co roku, zjawiska ekstremalne takie jak powodzie, podtopienia, nawałnice oraz susze, powodują straty wynoszące do 0,4 proc. PKB. Mniej więcej raz na 5 lat pojawiają się ponadprzeciętne skutki finansowe szacowane na poziomie od 0,5 do ponad 1 proc. PKB. Jako społeczeństwo nie możemy tego bagatelizować. Zwłaszcza że świat nauki jest w tej materii zgodny: od połowy XX w. klimat Ziemi się zmienia i jest to spowodowane głównie przez aktywność człowieka - podkreśla dr inż. Krystian Szczepański, Dyrektor Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego.
Źródło i fot.: Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy
