Żyjąca 500 milionów lat temu dziwaczna istota o pięciu gałkach ocznych i osobliwych ramionach wystających zza głowy, jest prawdopodobnie brakującym ogniwem w historii ewolucji stawonogów – donoszą badacze z Chin. Odkryta niedawno skamielina przedstawia wachlarz cech znanych naukowcom z innych gatunków i może rozwiać niektóre wątpliwości dotyczące historii stawonogów.
Zwierzę było wielkości krewetki, mierzyło ok. 7 centymetrów i żyło w oceanach. Miało pięcioro oczu, niektóre na wystających „łodygach”, przytwierdzonych do kolistej głowy, osłoniętej częściowo przez chitynowy pancerzyk. Maleńka morska istota miała przegubowe ciało, piętnaście kolczastych kończyn oraz zlokalizowane w okolicach głowy, duże, zakrzywione w górę „ramiona”, które mogły służyć do odławiania ofiar. Ten opis przedstawia żyjące pół miliarda lat temu stworzenie, które wypełnia niektóre luki w wiedzy na temat ewolucji stawonogów. Badania na ten temat ukazały się na łamach pisma „Nature”.
Niektóre podobne cechy były już znane naukowcom z innych starożytnych skamieniałości. Po raz pierwszy odkryto jednak stawonoga, który posiadał wszystkie te właściwości na raz.
W Kambrze (ok. 542 do 486 milionów lat temu) nastąpił bujny rozkwit życia, który został nazwany eksplozją kambryjską. Najwięcej skamieniałości pozostawiły po sobie morskie stawonogi, które w tamtym czasie stały się bardzo różnorodne. Obecnie stawonogi stanowią ok. 80 proc. wszystkich znanych nam gatunków zwierząt.
Mimo licznych badań nad skamieniałościami wiedza naukowców na temat ewolucji stawonogów wciąż pozostaje niepełna. Zdaniem badaczy odkrycie nowego gatunku może to zmienić i pomóc rozwiać niektóre wątpliwości.
Autorzy przeanalizowali sześć skamieniałości z formacji Yu'anshan w południowych Chinach. Szacuje się, że mają one ok. 518 milionów lat.
Nowo odkryte zwierzę otrzymało nazwę Kylinxia zhangia. Nie jest ona przypadkowa. "Kylin" to nazwa chimery z chińskiej mitologii – potwora, który był zbudowany z różnych części pochodzących od innych gatunków, "xia" to chińskie słowo określające krewetkę, z kolei "zhangia" to ukłon w stronę Yehui Zhanga, odkrywcy skamielin.
Skamieniałość zachowała się w genialnym stanie. Można z niej było odczytać, że para oczu odstająca na „łodygach” była dwukrotnie większa, od pozostałych trzech oczu. W skamielinie można też było zobaczyć tkanki miękkie, przewód pokarmowy, gruczoły trawienne, tkankę nerwową, a nawet wydaloną zawartość jelit.
Fot. Huang Diying
- Skamieniała Kylinxia zhangia pokazała nam dokładnie swoją strukturę anatomiczną – przekonuje współautor badań prof. Fangchen Zhao z Instytutu Paleontologii i Geologii w Nankinie. - Na przykład tkanka nerwowa, oczy czy układ pokarmowy, to miękkie części ciała, których zwykle nie dostrzegamy skamielinach – dodaje.
Zdaniem naukowców, różnorodność cech Kylinxia zhangia czynią z tego stworzenia istną chimerę. Gromadę pięciu gałek ocznych odkryto wcześniej u innego stawonoga o nazwie Opabinii. Ramiona z przodu ciała służące do chwytania ofiary przypominają te, które posiadał Anomalocaris – mierzący ponad metr długości największy drapieżnik okresu kambryjskiego.
I choć Anomalocaris jest uważany przez naukowców za praprzodka współczesnych stawonogów, to jego wygląd na to nie wskazywał. Dopiero teraz badacze zauważyli podobieństwa między Anomalocaris i Kylinxia zhangia, co może być brakującym ogniwem, potwierdzającym zależności ewolucyjne wśród stawonogów.
Po zbadaniu wszystkich cech Kylinxia zhangia i porównaniu ich z innymi stawonogami, badacze doszli do wniosku, że wykazuje ona ewolucyjne relacje z kilkoma liniami tych zwierząt, w tym ze znanymi nam współcześnie.
Przednie ramiona charakterystyczne dla nowo odkrytego gatunku, mogły być również prekursorami struktur, które ewoluowały u późniejszych stawonogów, a ich echo można znaleźć u skorpionów, pająków i innych owadów.
- Kylinxia zhangia jest kluczową, przejściową skamieliną przepowiedzianą przez teorię ewolucji Darwina – mówi współautor badań Han Zeng. – Stanowi ona ewolucyjny most dla Anomalocaris i jest brakującym ogniwem w ewolucji stawonogów. Mamy silny, kopalny dowód na to, że teoria ewolucji jest prawdziwa – dodaje.
Źródło: Chinese Academy of Sciences, fot. Zeng Han
