Dodano: 26 września 2019r.

Butelki na mleko dla niemowląt były wykorzystywane już w epoce brązu

Zespół naukowców znalazł pierwsze dowody na to, że prehistoryczne dzieci były karmione mlekiem zwierzęcym przy użyciu odpowiednika współczesnych butelek dla niemowląt. Wskazują na to niewielkie, ceramiczne naczynia odkryte w grobach dzieci na terenie dzisiejszych Niemiec.

Butelki na mleko dla niemowląt były wykorzystywane już w epoce brązu

 

Małe naczynia wykonane z gliny, które prawdopodobnie służyły do karmienia niemowląt, po raz pierwszy pojawiają się w Europie w neolicie, około siedem tysięcy lat temu. Z czasem, w epoce brązu i żelaza, stały się coraz bardziej powszechne.

Naczynia te są wystarczająco małe, aby zmieścić się w rękach dziecka i mają dzióbek, który, według naukowców, miał imitować sutek i przez który można było ssać płyn. Naczynia te mają kształty mające przypominać zwierzęta. Choć nie było dotąd bezpośrednich dowodów na ich funkcję, sugerowano, że służyły do karmienia niemowląt, ale równie dobrze mogły być wykorzystywane do karmienia chorych lub niedołężnych osób.

 

Naukowcy z Uniwersytetu w Bristolu wraz ze swoimi niemieckimi kolegami chcieli się przekonać, czy faktycznie naczynia te były odpowiednikami dzisiejszych butelek do karmienia niemowlaków. Szczegółowo zbadali trzy takie naczynia znalezione w bardzo rzadkich grobach dziecięcych w Bawarii. Naczynia są małe, mają około 5-10 cm średnicy.

Uczeni w badaniach zastosowali różne podejścia. Do identyfikacji pozostałości żywności na ściankach naczyń posłużyli się analizami chemicznymi oraz izotopowymi. Ich odkrycia, opublikowane w czasopiśmie „Nature”, wykazały, że butelki zawierały mleko zwierzęce pochodzące od udomowionego bydła, owiec lub kóz.

Obecność tych wyspecjalizowanych naczyń w grobach dziecięcych w połączeniu z dowodami chemicznymi potwierdzającymi, że niegdyś zawierały mleko zwierzęce wskazuje, że ​​naczynia te były wykorzystywane do karmienia niemowląt. Być może karmienie dzieci mlekiem zwierzęcym dobywało się w miejsce mleka ludzkiego.

- Te bardzo małe, sugestywne naczynia dostarczają nam cennych informacji na temat tego, jak i czym były karmione dzieci tysiące lat temu. Zapewniają prawdziwy kontakt z matkami i niemowlętami w przeszłości. Podobne naczynia, choć rzadkie, pojawiają się w innych kulturach prehistorycznych na całym świecie. Chcielibyśmy przeprowadzić większe badania i sprawdzić, czy służyły temu samemu celowi – powiedziała Julie Dunne z University of Bristol's School of Chemistry, główna autorka badań.

Uczeni zbadali dwa nienaruszone naczynia oraz szczątki trzeciego. Dwa całe artefakty pochodzą z okresu między około 2800 a 2450 lat temu. Trzecie, zniszczone, znaleziony w skremowanych szczątkach dziecka, datowane jest na okres około 3200–2800 lat temu. Dwa pochówki należały do dzieci w wieku około 1 lub 2 lat. Trzecie dziecko mogło mieć nawet 6 lat w chwili śmierci.

Fot. Katharina Rebay-Salisbury

Analizy wskazały, że materiał obecny na ściankach naczyń składał się z dużych ilości tłuszczów zwierzęcych, co doskonale odpowiada produktom mlecznym. Wykryto także niektóre krótsze łańcuchy kwasów tłuszczowych. Nie są one często spotykane na starożytnej ceramice i wydają się być oznaką, że spożywane mleko było prawdopodobnie świeże, a nie przetworzone.

Dalsza analiza zawartości sugeruje, że w jednym z dwóch nienaruszonych pojemników oraz w pozostałościach trzeciego badanego naczynia, przechowywano mleko przeżuwacza, takiego jak krowa lub koza. Drugi pojemnik zawierał mieszankę, prawdopodobnie pochodzącą od świni lub człowieka.

- Wychowanie dzieci w czasach prehistorycznych nie było łatwym zadaniem. Interesują nas badania kulturowych praktyk, które miały głębokie implikacje dla przetrwania niemowląt. To fascynujące, że po raz pierwszy możemy zobaczyć, jakie pokarmy te naczynia zawierały – przyznała Katharina Rebay-Salisbury z Instytutu Archeologii Orientalnej i Europejskiej Austriackiej Akademii Nauk.

Nie jest jasne, w jakim stopniu mleko zwierzęce uzupełniało mleko ludzkie podczas wychowywania dzieci w epoce brązu i żelaza. Prawdopodobnie mleko zwierzęce nie było głównym źródłem pożywienia. Mleko inne niż ludzkie nie ma właściwości, które pomagają dzieciom w rozwoju. Niemowlęta pijące takie mleko nie zyskują odporności od matki. Mleko to zawiera także tłuszcze, które utrudniają wchłanianie niektórych składników odżywczych. Istnieje również ryzyko zanieczyszczenia patogenami. Choć mleko zwierzęce ma pewne wady, to zawsze jest lepsze niż głodzenie dziecka.

Dunne podkreśliła, że w czasach, kiedy ludzie zaczęli uprawiać ziemię, karmienie niemowląt czymś innym niż mleko matki pozwoliłoby rodzinom na szybsze wychowywanie dzieci i zwiększenie populacji.

 

Źródło: University of Bristol, fot. Enver-Hirsch/Wien Museum