TOI-1452 b to egzoplaneta krążąca wokół jednej z dwóch małych gwiazd w układzie podwójnym znajdującym się w gwiazdozbiorze Smoka około 100 lat świetlnych od nas. Jest większa od Ziemi i znajduje się w ekosferze wokół swojej gwiazdy. Astronomowie uważają, że może to być planeta całkowicie pokryta grubą warstwą wody, podobna do niektórych księżyców Jowisza i Saturna.
Międzynarodowy zespół astronomów ogłosił odkrycie bardzo interesującej egzoplanety. Świat ten nazywa się TOI-1452 b i krąży wokół małej gwiazdy w pobliskim układzie podwójnym, zaledwie 100 lat świetlnych od Ziemi. Planeta wydaje się być większa i cięższa niż Ziemia. Orbituje wokół swojej gwiazdy macierzystej w tzw. ekosferze – strefie wokół gwiazdy, w której obrębie panujące warunki umożliwiają istnienie ciekłej wody, co mogłoby sprzyjać powstaniu i rozwojowi organizmów żywych. Astronomowie uważają, że jej powierzchnia w całości jest pokryta wodą.
Opis odkrycia ukazał się na łamach pisma „The Astronomical Journal” (DOI: 10.3847/1538-3881/ac7cea).
Nowo odkryty świat w całości pokryty wodą?
– Jestem niezwykle dumny z tego odkrycia, ponieważ pokazuje ono wysokie umiejętności naszych badaczy – powiedział René Doyon z Uniwersytetu Montrealskiego, dyrektor Institute for Research on Exoplanets (iREx) oraz Observatoire du Mont-Mégantic (OMM). – To dzięki OMM, specjalnemu instrumentowi zaprojektowanemu w naszych laboratoriach oraz innowacyjnej metodzie analitycznej opracowanej przez nasz zespół badawczy, byliśmy w stanie wykryć tę jedyną w swoim rodzaju egzoplanetę – dodał.
Zespół badaczy szacuje, że planeta składa się w około 30 proc. z wody. Okrąża swoją gwiazdę w 11 dni i znajduje się w ekosferze gwiazdy, gdzie temperatury nie są ani zbyt wysokie, ani zbyt niskie, aby na jej powierzchni mogła istnieć woda w stanie ciekłym. Jeśli obserwacje są prawidłowe, prawdopodobnie ta planeta jest pokryta oceanem.
– TOI-1452 b jest jednym z najlepszych kandydatów na planetę oceaniczną, jaką do tej pory odkryliśmy – powiedział Charles Cadieux z Uniwersytetu Montrealskiego, główny autor publikacji. – Promień i masa planety sugerują znacznie niższą gęstość niż można by się spodziewać po planecie, która zasadniczo składa się z metalu i skał, jak Ziemia – dodał.
Na ślad planety naprowadził astronomów teleskop kosmiczny TESS, który bada całe niebo w poszukiwaniu układów planetarnych podobnych do naszego, nazywany czasem „Łowcą planet”. Na podstawie sygnału TESS, który wykazywał niewielki spadek jasności jednej z gwiazd układu podwójnego co 11 dni, astronomowie zlokalizowali nieznaną dotąd egzoplanetę. – OMM odegrał kluczową rolę w potwierdzeniu natury tego sygnału i oszacowaniu promienia planety. To nie była rutynowa kontrola. Musieliśmy się upewnić, że sygnał wykryty przez TESS był naprawdę spowodowany przez egzoplanetę okrążającą TOI-1452, większą z dwóch gwiazd w tym układzie podwójnym – zaznaczył Cadieux.
TOI-1452 b
Gwiazda macierzysta TOI-1452 jest znacznie mniejsza od naszego Słońca i jest jedną z dwóch gwiazd o podobnej wielkości w tym układzie podwójnym. Obie gwiazdy to czerwone karły. Krążą blisko wokół siebie. Dzieli je około 97 jednostek astronomicznych – to około dwa i pół razy dalej niż odległość między Słońcem a Plutonem. Teleskop TESS widzi je jako pojedynczy punkt świetlny. Ale rozdzielczość instrumentów używanych przez uczonych z Montrealu, m.in. kamery PESTO zainstalowanej na teleskopie OMM, jest wystarczająco wysoka, aby rozróżnić te dwa obiekty. Co więcej, dzięki zastosowaniu tych zaawansowanych instrumentów naukowcy dostrzegli egzoplanetę krążącą wokół TOI-1452, co zostało potwierdzone przez kolejne obserwacje przeprowadzone przez japoński zespół.
Egzoplaneta TOI-1452 b jest prawdopodobnie planetą skalistą, jak Ziemia, ale jej promień, masa i gęstość sugerują, że świat bardzo różni się od naszego. Ziemia jest zasadniczo bardzo suchym światem i chociaż czasami nazywamy ją Błękitną Planetą, ponieważ około 70 proc. jej powierzchni pokrywa ocean, to woda stanowi tylko znikomy ułamek jej masy — mniej niż 1 proc.
Diana Valencia i Mykhaylo Plotnykov z Uniwersytetu w Toronto są specjalistami od modelowania wnętrz egzoplanet. Ich analiza TOI-1452 b pokazuje, że woda może stanowić nawet 30 proc. jej masy, co jest proporcją podobną do niektórych naturalnych satelitów w naszym Układzie Słonecznym, takich jak księżyce Jowisza – Ganimedes i Kallisto, oraz księżyce Saturna – Tytan i Enceladus.
Egzoplaneta taka jak TOI-1452 b jest idealnym kandydatem do dalszych obserwacji za pomocą Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba. Jest to jedna z niewielu znanych planet pozasłonecznych o potencjalnie umiarkowanym klimacie. Znajduje się na tyle blisko Ziemi, że naukowcy mogą mieć nadzieję na zbadanie jej atmosfery. I na szczęście znajduje się w obszarze nieba, który teleskop może obserwować przez cały rok.
– Nasze obserwacje za pomocą teleskopu Webba będą niezbędne do lepszego zrozumienia TOI-1452 b. Jak tylko będzie to możliwe, zarezerwujemy czas na Webbie, aby obserwować ten dziwny i cudowny świat – powiedział Doyon.
Źródło: Université de Montréal, fot. Benoit Gougeon, Université de Montréal
