Nowe badania wskazują, że społeczność, w której żył słynny Człowiek Lodu, którego zamarznięte szczątki znaleziono w lodowcu alpejskim, mogła pochwalić się zaskakująco zaawansowanymi technikami medycznymi. Naukowcy sugerują, że podstawowe leczenie i opieka medyczna były obecne w czasach, gdy żył Ötzi.
W 1991 roku niemieccy turyści znaleźli w Alpach na wysokości ponad 3000 metrów ciało. Początkowo sądzili, że należy do tragicznie zmarłego turysty. Jednak z czasem okazało się, że szczątki mają ponad 5000 lat i są zaskakująco dobrze zachowane przez lodowiec, w którym zostały znalezione. Odkrycie wywołało sensację na skalę światową, a człowieka, do którego należały szczątki nazwano Ötzi lub Człowiek Lodu.
Zmumifikowane ciało badana na różne sposoby. Od czasu jego odkrycia wykonano szereg analiz morfologicznych, radiologicznych i molekularnych, które ujawniły szczegółowy wgląd w jego stan zdrowia. Ustalono, że Ötzi miał około 160 centymetrów wzrostu i ważył około 50 kilogramów. W chwili śmierci miał około 40-53 lata i cierpiał na wiele dolegliwości. Warunki, w których zmarł – ugodzony strzałą – pozwoliły zachować większość jego tkanek oraz narządów wewnętrznych. Badania wyjawiły również niektóre szczegóły z życia ludzi z czasów Człowieka Lodu.
Badania, które ukazały się w „International Journal of Paleopathology” wskazują, że ludzie żyjący w czasach Ötziego stosowali zaawansowane techniki medyczne. Zespół naukowców doszedł do takich wniosków po analizach tatuaży na ciele Człowieka Lodu oraz roślin znalezionych przy jego ciele. Uczeni sugerują, że podobne praktyki medyczne mogły być powszechne w tamtych czasach i Ötzi należał do społeczności o zaawansowanym systemie opieki zdrowotnej.
Na ciele Ötziego znaleziono 61 tatuaży. Już we wcześniejszych badaniach naukowcy wysunęli hipotezę, że linie wytatuowane na jego skórze nie były wyłącznie ozdobami, ale miały przynosić korzyści terapeutyczne. Skąd taki wniosek? Lokalizacja tatuaży, w tym punkty i kropki wytatuowane wokół stawów, pasuje zdaniem niektórych naukowców do wczesnej formy akupunktury, co zwiększa prawdopodobieństwo, że społeczność Ötziego znała tę metodę około 2000 lat przed tym, jak zaczęto sądzić, że pojawiła się w Azji.
Tatuaże, które powstały dzięki małym nacięciom wypełnionym następnie węglem drzewnym, pasują do „ciężko pracujących obszarów ludzkiego ciała”, w tym kostek, nadgarstków, kolan i dolnej części pleców. W badaniach stwierdzono, że Człowiek Lodu cierpiał na zmiany zwyrodnieniowe stawów. Wiele z wytatuowanych kropek odpowiada tradycyjnym punktom akupunktury i znajdują się nie tylko w pobliżu stawów, ale także na klatce piersiowej, okolicy zwykle kojarzonej z punktami akupunktury atakującymi zaburzenia jelitowe.
Przy jego skórzanym pasku znaleziono również hubę białoporka brzozowego, która mogła być używana do łagodzenia stanu zapalnego, jako antybiotyk lub w dolegliwościach żołądkowych. Takie jej właściwości lecznicze znamy obecnie z badań oraz podań medycyny ludowej, choć huba mogły być równie dobrze używana do rozpalania ognia. Z drugiej strony, badacze ustalili, że Ötzi miał włosogłówkę – pasożytniczy gatunek nicienia wywołujący bóle brzucha, co może popierać tezę o leczniczym wykorzystaniu grzyba. W jego żołądku znaleziono również pewien gatunek paproci, który także można stosować do leczenia pasożytów jelitowych. Na jego ciele znaleziono także ślady opatrunków z mchu bagiennego.
Badacze wskazują, że ta wyrafinowana praktyka medyczna, wraz z różnorodnością ziół i lekarstw, musiała być opracowana metodą prób i błędów i byłą przekazywana z pokolenia na pokolenia w społeczności, w której żył Ötzi. Tatuaże w punktach akupunktury, niezależnie od skuteczności tej terapii, także musiały być opracowywane tą samą metodą.
„Wraz ze znalezieniem medycznie skutecznych grzybów i roślin w jego ekwipunku i jelitach, sugerujemy, że opieka medyczna i leczenie były już powszechne w czasach, gdy żył Człowiek Lodu” – napisali w publikacji badacze. Wskazują też, że Ötzi był częścią kultury, które w jakieś części znała anatomię, naturę niektórych chorób oraz sposoby, jak je leczyć.
Źródło: Science, fot. South Tyrol Museum of Archaeology/EURAC/Samadelli/Staschitz