Naukowcy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego ustalili, że zbilansowana dieta bogata w warzywa i owoce, w tym orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny strączkowe, może być skutecznym środkiem zmniejszania ryzyka zachorowania na COVID-19 u zdrowych, aktywnych fizycznie młodych osób.
Jest dobrze udokumentowane, że prawidłowe odżywianie, aktywność fizyczna i utrzymanie prawidłowej wagi, sprzyjają zachowaniu dobrego stanu zdrowia poprzez zapewnienie optymalnego funkcjonowania układu odpornościowego. Zapewnienie prawidłowych funkcji odpornościowych organizmu ma też kluczowe znaczenie w ryzyku zachorowania i rozwoju COVID-19.
Naukowcy z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem dr Pawła Jagielskiego ustalili, że dieta bogata w warzywa i owoce, w tym orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe i rośliny strączkowe, pokrywa zapotrzebowanie na witaminy i minerały. Taka dieta może być skutecznym środkiem zmniejszania ryzyka zachorowania COVID-19 u zdrowych, aktywnych fizycznie młodych ludzi z prawidłową funkcją odpornościową.
Wyniki badań ukazały się na łamach pisma „Nutrients” (DOI: 10.3390/nu14020350).
Dieta a ryzyko zachorowania na COVID-19
Od lipca 2020 roku do stycznia 2021 r. dr Paweł Jagielski z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego wraz ze współpracownikami prowadził projekt badawczy, który miał na celu dokonanie oceny powiązań zachowań żywieniowych, mikroflory jelitowej i aktywności fizycznej z ryzykiem zachorowania na COVID-19 u zdrowych młodych osób bez otyłości. Wyniki badań wskazują, że odpowiednio zbilansowana dieta, bogata w warzywa i owoce, z odpowiednią ilością czosnku, orzechów, pełnoziarnistych produktów zbożowych i roślin strączkowych może zapewniać ochronę przed koronawirusem sięgającą nawet 80 procent.
– Wyniki i wnioski naszych badań odnoszą się do młodych, umiarkowanie aktywnych fizycznie, zdrowych, nieotyłych, niepalących papierosów dorosłych osób. W takiej właśnie grupie dobrze zbilansowana dieta, bogata w warzywa, owoce oraz orzechy, a także kasze i rośliny strączkowe, odpowiednie ilości cebuli i czosnku, mogła o ponad 80 proc. zmniejszyć szansę zachorowania na COVID-19. Nie gwarantowała że ktoś nie zachoruje, bo jest to niemożliwe, ale znacznie zmniejszała to ryzyko – podkreśla dr Jagielski, główny autor badania z Zakładu Badań nad Żywieniem i Lekami Instytutu Zdrowia Publicznego Wydziału Nauk o Zdrowiu CM UJ.
Uczeni do badania zaprosili 95 osób w wieku 25-45 lat. Wśród uczestników 41 osób było na diecie wegetariańskiej. Wszyscy byli zdrowi, nie mieli chorób przewlekłych, a ich BMI mieściło się w zakresie 18,5–29,9. Badanych poproszono, by przez tydzień prowadzili normalne życie, takie jak przed rozpoczęciem obserwacji – z podobną dietą i aktywnością fizyczną. Przez ten czas aktywność fizyczna była monitorowana za pomocą specjalnych zegarków sportowych, a dietę uczestnicy sami dokumentowali.
Po tygodniu, w czasie wizyty kontrolnej, pobrano od nich próbki kału i na ich podstawie oceniono skład mikrobioty jelitowej. Dalsze analizy pokazały, że osoby stosujące dobrze zbilansowaną dietę, czyli m.in. jedzące przynajmniej 500 g warzyw i owoców oraz 10 g orzechów dziennie, miały aż o 86 proc. niższe ryzyko zachorowania na COVID-19 w porównaniu do uczestników, których dieta była wyraźnie uboższa w wymienione produkty.
Żywienie ważną kwestią
Według amerykańskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób osoby z grupy wiekowej 20-44 lata stanowią ok. 20 proc. wszystkich hospitalizowanych pacjentów z COVID-19, a 12 proc. z nich wymaga przyjęcia na oddziały intensywnej opieki medycznej. I choć młodzi ludzie rzadziej zagrożeni są ciężkim przebiegiem choroby, to jednak u nich również mogą rozwijać się groźne objawy, oni także cierpią z powodu tzw. long COVID, a dodatkowo ich niedyspozycja wiąże się z wysokimi kosztami dla gospodarki.
Z kolei według Ogólnopolskiego Badania Seroepidemiologicznego COVID-19 w Polsce do maja 2021 roku na COVID-19 zachorowało 29,5 proc. osób w wieku 20–39.
Wcześniejsze publikacje sugerowały, że zachorowalność na COVID-19 jest związana ze zwiększonym poziomem mediatorów stanu zapalnego w organizmie, a nasilenie objawów choroby wiąże się z nadaktywną odpowiedzią immunologiczną, do której dochodzi w wyniku tzw. burzy cytokinowej. Związek między dietą a układem odpornościowym jest zaś od lat dobrze ugruntowany; nie raz dowiedziono, że odpowiednie żywienie jest konieczne do utrzymania prawidłowej odporności.
Innymi ważnymi kwestiami, które zainspirowały krakowskich naukowców do przyjrzenia się tej kwestii, były m.in.: sugerowany przez wcześniejsze badania związek dysbiozy jelitowej, czyli zaburzonej równowagi w składzie i funkcji mikrobioty jelitowej, z infekcjami dróg oddechowych, a także odkryta niedawno korelacja pomiędzy przyjmowaniem kwasów tłuszczowych omega-3, witaminy D, probiotyków i suplementów multiwitaminowych z niższym ryzykiem zakażenia SARS-CoV-2.
„Nasze wyniki potwierdzają, że żywienie jest szczególnie ważną kwestią w zapobieganiu COVID-19, co niektórzy klinicyści i dietetycy głosili już na początku pandemii – piszą autorzy. – Od wiosny 2020 roku eksperci ds. zdrowia, w tym dr Zbigniew Martyka i prof. Piotr Kuna, podkreślali znaczenie optymalnego funkcjonowania układu odpornościowego (osiąganego poprzez prawidłowe odżywianie i aktywność fizyczną) w kontekście zmniejszenia ryzyka zakażenia SARS-CoV-2 i zachorowania na COVID -19”.
Dieta osób, które przechorowały COVID-19
Wyniki przeprowadzonego przez zespół dr. Jagielskiego badania potwierdziły wcześniejsze doniesienia. Wykazało ono np. że dieta osób, które przechorowały COVID-19 charakteryzowała się znacznie niższą wartością energetyczną, niższą zawartością wody oraz niższym spożyciem białka roślinnego, węglowodanów i błonnika (w porównaniu z osobami bez historii COVID-19). Badacze tłumaczą to tym, że spożywanie określonej ilości białka o wysokiej wartości biologicznej ma kluczowe znaczenie dla optymalnej produkcji przeciwciał. Jednak musi to być białko pełnowartościowe, a nie takie, które pochodzi z żywności wysoko przetworzonej, gdyż to ostatnie promuje lipogenezę i nasila stan zapalny w organizmie. Na przeciwnym biegunie stoją zaś produkty pochodzenia roślinnego, których właściwości przeciwzapalne są dobrze udokumentowane.
„W naszym badaniu osoby, u których nie rozwinął się COVID-19, wykazywały wyższe spożycie białka roślinnego niż osoby z COVID-19 (…). Te drugie spożywały mniejsze ilości kasz i ryżu, owoców i warzyw (w tym czosnku), orzechów i roślin strączkowych. Spożywały też mniej wody, błonnika, potasu, magnezu, żelaza, cynku, miedzi, witaminy E, tiaminy, witaminy B6 i kwasu foliowego” – wymieniają naukowcy.
Jak prawidłowo się odżywiać?
Ponieważ nadal nie mamy w pełni skutecznych metod walki z COVID-19, ważne jest – zdaniem autorów – korzystanie z wszelkich możliwych sposobów zmniejszania ryzyka zachorowania na tę chorobę. Dlatego w oparciu o uzyskane wyniki zalecają oni umiarkowaną codzienną aktywność fizyczną, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz przede wszystkim spożywanie odpowiednich ilości warzyw i owoców, roślin strączkowych, orzechów i produktów dostarczających białka (drób, ryby, jaja). W szczególności należy zapewnić sobie odpowiednie spożycie: czerwonej i zielonej papryki, brokułów, cebuli, czosnku, marchwi, pomidorów, kalafiora, kapusty kiszonej, pomarańczy, grejpfrutów, jabłek, śliwek, kaszy gryczanej, płatków owsianych, pieczywa pełnoziarnistego, jogurtów i zsiadłego mleka, orzechów, nasion, strączków, imbiru, ryb i chudego mięsa, jaj, oliwy z oliwek i oleju rzepakowego, produktów pszczelich, wody mineralnej, zielonej herbaty, a także oleju z wątroby dorsza jako źródło witaminy D i kwasów tłuszczowych omega 3.
„Możemy postawić hipotezę, że gdyby uzyskane przez nas wyniki przełożyły się na całą populację młodych ludzi bez chorób współistniejących, liczba osób zapadających na COVID-19 znacznie by spadła, co przyniosłoby korzyści zdrowotne, ekonomiczne, społeczne i psychologiczne” – podkreślają badacze.
Co ważne, dodają, wyniki te mogą mieć oczywiście szersze implikacje niż tylko te związane trwającą pandemią. „Obecnie nie wiemy, kiedy medycyna poradzi sobie z SARS-CoV-2. Co więcej, inne wirusy mogą w przyszłości wywołać nowe epidemie. Dlatego tak ważne jest podkreślanie roli prawidłowego odżywiania dla optymalnego funkcjonowania układu odpornościowego” – piszą.
„Znaczenie diety jako środka zapobiegawczego nie może być marginalizowane. Jako dietetycy i medycy wzywamy do pilnego stworzenia kampanii społecznych uczących społeczeństwo, jak prawidłowo się odżywiać i utrzymywać prawidłową masę ciała, aby zapewnić optymalne funkcjonowanie układu immunologicznego, szczególnie w kontekście infekcji SARS-CoV-2 i zachorowań na COVID-19” – podsumowują.
Źródło: Nutrients, www.naukawpolsce.pap.pl
