Mieszkańcy południowego Sydney w Australii od dłuższego czasu toczą istną bitwę o śmieci. Ich wróg nie jest typowy, są to bowiem kakadu. Zaczęło się od kilku ciekawskich ptaków, które nauczyły się, jak otwierać pojemniki na śmieci. Inne kakadu podchwyciły tę sztuczkę, a zachowanie szybko rozprzestrzeniło się na kolejne dzielnice miasta. Tymczasem ludzie starają się im to utrudnić na różne sposoby. Sprawa stała się na tyle poważna, że zainteresowała naukowców.
Kakadu żółtoczube lub złotoczube (Cacatua galerita) są rdzennymi mieszkańcami tamtych terenów. To hałaśliwe ptaki, które w pełni przystosowały się do środowiska miejskiego. Gaszą pragnienie w publicznych fontannach i szukając pożywienia na ulicach. Przez mieszkańców Sydney są uważane za uciążliwego szkodnika. Zjadają plony i nie pozwalają w nocy spać swoimi rozdzierającymi uszy piskami.
Są też szalenie inteligentne. Niektóre z osobników opracowały pomysłową technikę otwierania pokrywy koszy na śmieci, aby przeczesywać odpady w poszukiwaniu smakowitych resztek ze stołów. Naukowcy już wcześniej zauważyli, że to zjawisko rozprzestrzeniło się na różne dzielnice miasta. Umiejętność ta stała się wśród kakadu z Sydney tak powszechna, że uczeni sądzą, iż papugi naśladują poczynania pobratymców i uczą się od siebie nawzajem (więcej na ten temat w tekście: Kakadu uczą się od siebie nawzajem, jak otwierać kosze na śmieci).
Jednak mieszkańcy Sydney także stosują pomysłowe sztuczki i sposoby, aby je powstrzymać. Z kolei kakadu odpowiadają stosownie do sytuacji, często udaremniając ludzkie próby obrony. Ten osobliwy „wyścig zbrojeń” między ptakami a ludźmi przykuł uwagę naukowców, którzy na łamach „Current Biology” (DOI: 10.1016/j.cub.2022.08.008) szczegółowo opisali techniki stosowane zarówno przez ludzi, jak i papugi.
- Kiedy po raz pierwszy zobaczyłam filmik, na którym kakadu otwierają kosze, pomyślałam, że to ciekawe i unikalne zachowanie. Już wtedy wiedziałam, że musimy się temu przyjrzeć - mówi główna autorka badań Barbara Klump, ekolog behawioralny w Max Planck Institute of Animal Behavior.
Motywacją kakadu są odpady żywnościowe. - Papugi naprawdę lubią chleb. Kiedy któraś znajdzie otwarty kosz, wszystkie kakadu w pobliżu przyjdą i spróbują zdobyć coś dobrego do jedzenia – tłumaczy Klump.
Ptaki zazwyczaj podważają wieka koszy dziobami, a następnie manewrują i odwracają pokrywę. Jest to ważne dla całej społeczności tych ptaków. - Moglibyśmy faktycznie wykazać, że jest to cecha kulturowa - mówi Klump. - Kakadu uczą się zachowań z obserwacji innych osobników i każda grupa mają swoją specjalną technikę, więc w szerokim zakresie geograficznym techniki stają się coraz mniej podobne do siebie – tłumaczy badaczka.
Z ankiety przeprowadzonej przez naukowców wynika, że aby powstrzymać kakadu ludzie umieszczają cegły i kamienie na pokrywach swoich pojemników, przywiązują butelki z wodą do ich górnej części, zakładają liny, aby zapobiec obracaniu się pokrywy, używają patyków, aby zablokować zawiasy, a kiedy papugi „rozgryzą” zabezpieczenia, wtedy ludzie są zmuszeni zmienić je na inne. - Istnieją nawet dostępne w sprzedaży specjalne blokady do pojemników - mówi Klump.
- W tej sytuacji nie tylko kakadu uczą się nowych zachowań społecznych. Robią to także ludzie, którzy wymyślają nowe metody ochrony na własną rękę. Wiele osób faktycznie uczy się podobnych metod od swoich sąsiadów lub ludzi ze swojej ulicy, więc czerpią inspirację od kogoś innego – tłumaczy Klump.
Obecnie najskuteczniejszą taktyką, która nie została jeszcze rozpracowana przez ptaki, jest klinowanie kija, pary butów lub czegoś innego między zawiasami a koszem, aby zablokować możliwość otwarcia pokrywy. - Cegły wydawały się działać przez jakiś czas, ale kakadu szybko zarozumiały, jak pokonać to zabezpieczenie. Stały się zbyt sprytne. Sąsiedzi po drugiej stronie autostrady zasugerowali kije blokujące zawiasu. Jak na razie metoda się sprawdza – mówi jeden z mieszkańców Sydney. Według niego, cegłą lub inny ciężar na stałe przymocowany do pokrywy kosza na śmieci również się sprawdza.
Tak szybko, jak ludzie wymyślają nowe sposoby na powstrzymanie kakadu przed otwarciem pojemników, ptaki wymyślają sposoby na ich pokonanie. Jak twierdzi Klump, to klasyczny przykład wyścigu zbrojeń w ewolucji kulturowej. Ludzie sfrustrowani rozrzucaniem śmieci po ulicy, zaczęli się adaptować do sytuacji. Ale potem to samo zrobiły kakadu.
Badaczka nie chce zdradzić, kto wygra tę bitwę o śmieci, jednak ona i jej koledzy planują przyjrzeć się, jak zachowanie kakadu zmienia się z sezonu na sezon.
Klump spodziewa się, że w przyszłości zobaczymy więcej tego rodzaju kontaktów między ludźmi a zwierzętami. - Wraz z rozwojem miast będziemy mieli więcej interakcji z dzikimi zwierzętami. Mam nadzieję, że poprawi się nasze zrozumienie i wzrośnie tolerancja dla zwierząt, z którymi dzielimy nasze życie – podsumowuje badaczka.
Źródło: Cell Press, fot. Barbara Klump/Max Planck Institute of Animal Behavior
