Stres związany z operacją, ciążą czy ciężkim przebiegiem COVID-19 może wpłynąć na wiek biologiczny człowieka. Tego typu wydarzenia, jak ustalili badacze, wiążą się z przyspieszonym starzeniem się komórek. Okazuje się jednak, że proces ten można odwrócić.
Każdy człowiek ma określony wiek chronologiczny, który liczy się od daty urodzenia. Istnieje również wiek biologiczny, który wyznacza się na podstawie starzenia się funkcji organizmu. Wiek ten odzwierciedla stan zdrowia komórek i tkanek danej osoby, a wpływ na niego mogą mieć choroby, styl życia, czynniki środowiskowe i wiele innych.
Od dawna pojawiały się sugestie, że wiek biologiczny może być odwracalny. Nowe badanie prowadzone przez naukowców ze szpitala Brigham and Women's jest pierwszym, które dostarcza mocnych dowodów na to, że rzeczywiście tak jest. - Do tej pory uważano, że wiek biologiczny po prostu postępuje nieprzerwanie naprzód. My postawiliśmy hipotezę, że w rzeczywistości jest on znacznie bardziej elastyczny - mówi główny autor pracy dr Jesse Poganik z Brigham's Division of Genetics.
Z nowych analiz wynika, że ekspozycja na stresujące bodźce przyspiesza zegar biologiczny. Okazuje się jednak, że efekt można cofnąć. -Silny stres może wywołać wzrost wieku biologicznego, ale jeśli ten stres jest krótkotrwały, oznaki starzenia biologicznego mogą zostać cofnięte – wyjaśnia Poganik.
Wyniki analiz opublikowano w czasopiśmie „Cell Metabolism” (DOI: 10.1016/j.cmet.2023.03.015).
Zespół naukowców zebrał i przeanalizował dane na temat sytuacji, które mogą wywoływać silny stres fizjologiczny. Zbadano krew starszych pacjentów poddanych nagłej operacji. Próbki pobierano bezpośrednio przed zabiegiem, kilka dni po nim i bezpośrednio przed wypisem ze szpitala. Zespół przyjrzał się także próbkom krwi ciężarnych myszy i ciężarnych kobiet, porównując wyniki z wczesnych i późnych faz ciąży oraz po porodzie. Trzecia analiza dotyczyła pacjentów, którzy zachorowali na COVID-19 i zostali przyjęci na oddział intensywnej terapii.
Do określenia stanu zdrowia komórek i tkanek u ludzi badacze wykorzystali poziomy metylacji DNA. Proces metylacji DNA prowadzi do zmian w aktywności niektórych genów bez modyfikacji oryginalnej sekwencji DNA. Jego wzorce zmieniają się w trakcie życia i postępują wraz z wiekiem biologicznym danej osoby, który może być większy lub mniejszy od wieku mierzonego w przeżytych latach. Naukowcy mogą ustalić czyjś wiek biologiczny, mierząc zmiany chemiczne w naszym DNA, które zachodzą z czasem.
Naukowcy zauważyli, że wiek biologiczny wzrastał w przypadku wystąpienia sytuacji stresowych. Jednak u pacjentów po operacji złamanego biodra negatywne skutki ustępowały już po 4-7 dniach od zabiegu. Podobnej reakcji nie zaobserwowano wśród osób, które przechodziły inne operacje, niż te związane z urazami.
W badaniach nad wpływem ciąży na wiek biologiczny naukowcy zaobserwowali spójny wzór u ludzi i myszy: wiek biologiczny wzrastał w czasie ciąży, aż do momentu porodu. Zmiany te następnie ustępowały.
Zespół zaobserwował też wzrost wieku biologicznego wśród pacjentów hospitalizowanych z powodu COVID-19. Po wypisaniu ze szpitala negatywne skutki u kobiet były częściowo odwracalne. Naukowcy nie zaobserwowali jednak istotnych zmian wśród mężczyzn.
Autorzy podkreślają, że na wykorzystywane przez nich biomarkery określające wiek biologiczny mogą wpływać czynniki, które nie zostały jeszcze zidentyfikowane. Zauważają również, że nie wszystkie osoby odzyskiwały swoje dawne wyniki w tym samym tempie lub w tym samym stopniu. Poznanie i zrozumienie różnorodnych czynników mających wpływ na wiek biologiczny wymaga dalszych badań.
- Nasze odkrycia podważają koncepcję, że wiek biologiczny może tylko rosnąć. Sugerują także, że możemy zidentyfikować czynniki, które wpłyną na jego zmniejszenie – mówi współautor badań dr Vadim Gladyshev. – Złagodzenie stresu może przywrócić nasz wiek biologiczny. Oznacza to, że długowieczność można zwiększyć poprzez powrót do równowagi zdrowotnej po stresie – wyjaśnia.
Źródło: Brigham and Women's Hospital, fot. Unsplash/CC0 Public Domain
