Jak wynika z obszernych badań, rośliny nasienne zanikają w tempie prawie trzech gatunków rocznie. W ciągu ostatnich 250 lat wymarło blisko 600 gatunków. Tempo utraty rośli jest znacznie większe niż w przypadku ssaków, ptaków i płazów.
Od kiedy w 1753 roku Karol Linneusz - ojciec współczesnej taksonomii - zestawił swoją klasyfikację gatunków roślin, około 571 z nich wymarło. Co więcej, autorzy nowego badania twierdzą, że od 1900 r. średnio trzy gatunki roślin znikają każdego roku. Tempo wymierania roślin nasiennych jest co najmniej 500 razy szybsze niż można by się tego spodziewać w wyniku działania samych sił natury.
W obszernych badaniach przeprowadzonych przez naukowców z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew wzięto pod uwagę więcej gatunków roślin niż w jakichkolwiek innych badaniach. Rezultaty analiz zostały opublikowane na łamach pisma „Nature Ecology & Evolution”.
Kompleksowe badanie jest pierwszą globalną analizą dotyczącą współczesnych wskaźników wymierania z uwzględnieniem roślin. Autorzy pracy przyznali jednak, że brak danych sprawia, że wyniki analizy są prawdopodobnie niedoszacowane.
- Cierpimy na ślepotę roślin - powiedziała biolog Maria Vorontsova. - Zwierzęta są urocze, ważne i różnorodne, ale jestem absolutnie zszokowana tym, że brakuje podobnego poziomu świadomości i zainteresowania roślinami. Uważamy je za oczywiste, ale uważam, że nie powinniśmy – dodała.
Analizując rzeczywiste wymieranie, a nie szacunki, naukowcy z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew odkryli, że mniej niż połowa wszystkich zgłoszonych przypadków wymarcia gatunku roślin jest dokładna. Skąd taka rozbieżność? Wyniki nowych badań opierają się na niepublikowanej wcześniej bazie danych o wymieraniu roślin prowadzonej przez Królewskie Ogrody Botaniczne w Kew. Baza prowadzona jest przez botanika Rafaëla Govaertsa od 1988 roku.
Govaerts uruchomił bazę, aby śledzić status wszystkich znanych gatunków roślin. W ramach tego projektu analizował literaturę naukową i czerpał informacje z badań terenowych. W ten sposób stworzył listę wymarłych gatunków roślin nasiennych. W 2015 r. połączył siły z biologiem ewolucyjnym Aelysem Humphreysem z Uniwersytetu Sztokholmskiego oraz innymi badaczami w celu analizy danych. W ramach projektu zbadano ponad 330 tys. gatunków roślin.
Naukowcy odkryli, że około 1234 gatunków wymarło od czasu opublikowania kompendium gatunków roślin Linneusza. Jednak ponad połowa tych gatunków została odkryta na nowo lub przeklasyfikowana. To oznacza, że 571 gatunków jest nadal uznanych za wymarłe.
Mapa wymierania roślin stworzona przez zespół pokazuje, że flora na obszarach o wysokiej bioróżnorodności, gdzie dynamiczne rośnie populacja ludzi - Madagaskar, brazylijskie lasy deszczowe, Indie i RPA - jest najbardziej zagrożona. Badacze zauważyli, że najszybsze tempo wymierania jest w tropikach. Szczególnie wrażliwe są też wyspy, ponieważ najczęściej zawierają gatunki nie spotykane nigdzie indziej na świecie, a te są szczególnie podatne na zmiany środowiskowe.
Choć baza danych została starannie opracowana i przeanalizowana, to wyniki płynące z badania są prawdopodobnie niedoszacowane ze względu na brak danych dotyczących niektórych gatunków oraz regionów świata. Dodatkowo niektóre gatunki roślin są funkcjonalnie wymarłe i są obecne tylko w ogrodach botanicznych lub w tak małych ilościach na wolności, że badacze nie spodziewają się, że populacja przetrwa.
- Możesz zdziesiątkować populację lub zredukować ją z tysiąca do jednej sztuki, a gatunek nadal nie wymarł. Ale to nie znaczy, że wszystko jest w porządku - powiedział Jurriaan de Vos, filogenetyk z Uniwersytetu w Bazylei. Niewielu naukowców ma pieniądze lub czas na podjęcie wszechstronnych wysiłków w celu znalezienia gatunku rośliny, który ich zdaniem może być już stracony. - Krajobrazy mogą się bardzo zmienić w stosunkowo krótkim czasie, więc trudno jest stwierdzić, czy dany gatunek naprawdę zniknął bez obszernej obserwacji – dodał de Vos.
Wiele gatunków roślin znajduje się w dramatycznej sytuacji ze względu na utratę siedlisk czy zmiany klimatu. Jak przyznają naukowcy, nasza zbiorowa wiedza na temat roślin do tej pory opiera się prawie wyłącznie na roślinach, które historycznie były przydatne dla ludzi, dlatego niektóre gatunki mogą zniknąć, zanim zdołamy odkryć ich istnienie. Trzeba też zauważyć, że od przetrwania roślin zależy los milionów innych gatunków owadów, płazów czy nawet nas samych.
Źródło: Science Alert, Nature, fot. CC BY-SA 4.0/ Dikshajhingan/ WIkimedia Commons
