Naukowcy z Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji pracujący nad demograficzną historią Filipin ustalili, że grupa etniczna znana jako Ayta Magbukon posiada najwięcej genów denisowian. Nawet pięć proc. ich genomu pochodzi od naszych wymarłych krewnych.
W 2008 roku w Denisowej Jaskimi w górach Ałtaj na Syberii znaleziono kość palca. W jaskini znaleziono także kilka zębów należących do przedstawicieli wymarłej grupy homininów - denisowian. Analizy DNA wykazały, że nasi starożytni krewni zamieszkiwały części Azji od około 300 tys. do 50 tys. lat temu. Byli bliżej spokrewnieni z neandertalczykami niż z Homo sapiens, a oba te gatunki człowieka są najbliższymi wymarłymi krewnymi obecnie żyjących ludzi. Jeszcze 40 tys. lat temu te dwie grupy homininów zamieszkiwały Eurazję - neandertalczycy na zachodzie i denisowianie na wschodzie. Ich drogi ewolucyjne rozeszły się dużo wcześniej, bo jakieś 350 tys. lat temu.
To, kim byli ci ludzie, pozostaje tajemnicą. Znaleziono tylko niewielkie fragmenty kości i zęby denisowian. Dlatego naukowcy wykorzystali badania DNA, by ustalić, gdzie mieszkali, jak wyglądali i co się z nimi stało. Dziś, dzięki tym analizom, wiemy, że denisowianie krzyżowali się zarówno z naszymi przodkami, jak i z neandertalczykami, a co za tym idzie, geny obu wymarłych gatunków znajdują się u współczesnego człowieka. Zwłaszcza wśród mieszkańców Azji Południowo-Wschodniej dziedzictwo genetyczne denisowian stanowi większą część genomu niż ślady genetyczne pozostawione przez neandertalczyków u współczesnych ludzi.
Wyniki nowych badań ukazały się na łamach pisma „Current Biology” (DOI: 10.1016/j.cub.2021.07.022).
Nowe badanie jest częścią projektu, którego celem jest ustalenie, jak zaludniły się Filipiny. Wcześniejsze badania wykazały, że grupa etniczna Ayta Magbukon była pierwszymi współczesnymi ludźmi, którzy osiedlili się na wyspach. Nowe odkrycia wskazują, że ludzie ci zetknęli się z mieszkającymi już tam denisowianami i że doszło do krzyżowania między tymi dwiema grupami. W rezultacie Ayta Magbukon mają w swoim genomie najwięcej DNA denisowian.
Naukowcy z Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji prowadząc badania współpracowali z różnymi instytucjami na Filipinach, kilkoma lokalnymi uniwersytetami i organizacjami ludności tubylczej w kraju. Przeanalizowali około 2,3 miliona genotypów ze 118 grup etnicznych na Filipinach.
Jak wynika z badań, denisowianie swój genetyczny odcisk pozostawili u ludzi, którzy obecnie mieszkają na wyspach Azji Południowo-Wschodniej, w pobliżu Papui Nowej Gwinei i Australii. Dowody genetyczne pokazują, że od denisowian pochodzi około pięć proc. genomu grupy etnicznej Ayta Magbukon.
To odkrycie pasuje do ewolucyjnego scenariusza, w którym co najmniej dwie populacje denisowian z epoki kamienia niezależnie dotarły do różnych wysp Azji Południowo-Wschodniej, w tym na Filipiny i do dzisiejszej Papui Nowej Gwinei, Australii i Tasmanii. Dokładne daty przybycia nie są znane, ale kamienne narzędzia sprzed 200 tys. lat znalezione na indonezyjskiej wyspie Sulawesi mogły być wykonane przez denisowian. Grupy Homo sapiens, które zaczęły przybywać około 50 tys. lat temu lub później, krzyżowały się z obecnymi już tam denisowianami.
- Nie jest jasne, w jaki sposób różne grupy denisowian na kontynencie i na wyspach Azji Południowo-Wschodniej były ze sobą powiązane i jak bardzo były zróżnicowane genetycznie – mówi Mattias Jakobsson, współautor badań.
Ludy z Papui-Nowej Gwinei, według nowych badań, noszą około 4 proc. DNA denisowian. Wcześniej uważano, że mają najwięcej genetycznych śladów naszych wymarłych krewnych wśród współczesnych ludzi. Ale Ayta Magbukon mają więcej DNA starożytnych przodków niż mieszkańcy Papui Nowej Gwinei i rdzenni Australijczycy.
Analizy genetyczne sugerują, że członkowie grupy Ayta Magbukon zachowali nieco więcej DNA denisowskich przodków niż inne filipińskie grupy etniczne, ponieważ mniej kojarzyli się z imigrantami z Azji Wschodniej, którzy przybywali na wyspę około 2200 lat temu. Uczeni podkreślają jednak, że do dziś istnieją populacje, które nie zostały w pełni opisane genetycznie, a denisowianie byli szeroko rozprzestrzenieni.
Zdaniem naukowców, ich odkrycia ujawniają złożoną, splecioną historię współczesnych i archaicznych homininów w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie odrębne populacje wyspiarskie denisowian krzyżowały się ze współczesnymi ludźmi w kilku różnych miejscach i w różnym czasie.
- To spowodowało różne poziomy genów denisowian w genomach filipińskich grup etnicznych. Na wyspach Azji Południowo-Wschodniej rdzenni mieszkańcy mieszali się ze współczesnymi ludźmi, którzy przybyli z Azji Wschodniej i mieli już ślady prastarych przodków w swoim genomie, co spowodowało rozcieńczenie udziału DNA denisowian. Ale niektóre grupy, takie jak Ayta Magbukon, krzyżowały się tylko w niewielkim stopniu z współczesnymi ludźmi. To jest powód, dla którego Ayta Magbukon zachowała większość genów denisowian i dlatego ma najwyższy poziom tych genów na świecie – mówi Jakobsson.
- Kiedy w przyszłości zsekwencjonujemy więcej genomów, uzyskamy lepszy wgląd w kilka różnych kwestii, w tym w jaki sposób archaiczne dziedziczenie wpłynęło na naszą biologię i jak przyczyniło się do naszej adaptacji jako gatunku – mówi Maximilian Larena, jeden z autorów publikacji.
Źródło: Uppsala University, fot. Ophelia Persson/ Uppsala University
