Przyznano Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej - nazywane popularnie "Polskimi Noblami". Tegorocznymi laureatami zostali: profesor Daniel Gryko, profesor Krzysztof Pomian, profesor Andrzej Trautman oraz profesor Piotr Trzonkowski.
To już 26. edycja Nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP). Nagrody przyznawane są polskim uczonym za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze oraz wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju. Wysokość nagrody to 200 tysięcy złotych.
Nagrody przyznawane są w czterech kategoriach. W obszarze nauk o życiu i o Ziemi wyróżniony został profesor Piotr Trzonkowski z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Trzonkowski został uhonorowany za badania nad limfocytami T regulatorowymi (TREG) i za ich pionierskie zastosowanie tych komórek w terapii chorób człowieka - cukrzycy typu 1, stwardnienia rozsianego oraz choroby "przeszczep przeciwko gospodarzowi”. Badacz jest autorem terapii komórkowej, która polega na osłabianiu układu immunologicznego pacjenta niszczącego własne organy.
Z zakresu nauk chemicznych i o materiałach nagrodę przyznano profesorowi Danielowi Gryko z Instytutu Chemii Organicznej PAN, który otrzymał ją za opracowanie oryginalnej metody syntezy i charakteryzację związków z grupy porfirynoidów. Profesor Gryko od lata pracuje nad barwnikami organicznymi o jest autorem efektywnej metody ich otrzymywania. Barwniki syntetyzowane przez Gryko są fluorescencyjne i potrafią emitować światło. Dzięki pracy profesora powstała możliwość ich masowej syntezy oraz możliwość ich nowych zastosowanie, choćby w diagnostyce medycznej.
W dziedzinie nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich uhonorowano profesora Andrzeja Trautmana z Uniwersytetu Warszawskiego. Trautman w latach 50. XX w. wniósł wielki wkład w badania nad promieniowaniem grawitacyjnym. Bez pracy Polaka nie byłoby tegorocznego Nobla z fizyki. Jego prace stały się podstawą do większości badań nad falami grawitacyjnymi. To Trautman udowodnił, że fal grawitacyjnych nie da się wyeliminować ze wzorów za pomocą przekształceń równań – są zatem realne i powinny dać się wykryć. Więcej o pracy profesora Trautmana w rozmowie z profesorem Lewandowskim.
Nagrodę w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych otrzymał prof. Krzysztof Pomian z CNRS w Paryżu oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Przede wszystkim uhonorowano jego badania dziejów kolekcjonerstwa oraz wpływu nauki i sztuki na rozwój kultury europejskiej. Pomiana jest autorem teorii muzealnictwa oraz interdyscyplinarnych badań w zakresie historii, kultury, polityki i filozofii europejskiej.
W tym roku Nagrody FNP przyznano po raz dwudziesty szósty. Do tej pory otrzymało je, łącznie z tegorocznymi laureatami, 95 osób. Kandydaci do nagrody zgłaszani są w przez wybitnych przedstawicieli nauki. Wśród laureatów są m.in. profesorowie: Tomasz Dietl, Andrzej Jajszczyk, Krzysztof Matyjaszewski, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Jadwiga Staniszkis, Jan Strelau, Andrzej Udalski, Aleksander Wolszczan.
Wręczenie nagród odbędzie się 6 grudnia na Zamku Królewskim w Warszawie.
Źródło: PAP, na zdjęciu Andrzej Trautman. Fot. CC BY-SA 4.0/Adam Walanus/Wikimedia Commons
