Bez nich nie byłoby smartfonów, komputerów czy globalnego internetu. To ich osiągnięcia wspomagają diagnozowanie nowotworów czy rozwój fotowoltaiki. Polscy fizycy od ponad 100 lat uczestniczą niemal w każdym znaczącym międzynarodowym przedsięwzięciu badawczym i odnoszą sukcesy wraz z kolegami z całego świata – mówią prof. Andrzej Wysmołek z Uniwersytetu Warszawskiego i dr inż. Krzysztof Petelczyc z Politechniki Warszawskiej, jedni z organizatorów tegorocznych setnych obchodów powstania Polskiego Towarzystwa Fizycznego.
Wynalezienie wydajniejszej baterii, bardziej ekologicznego napędu, lżejszych i tańszych w produkcji i eksploatacji materiałów to Święty Graal każdej dziedziny światowej gospodarki. Polscy fizycy nieraz udowodnili, że to ich wkład badawczy daje podwaliny pod postęp naukowy całego świata.
Obchodzone w tym roku stulecie Polskiego Towarzystwa Fizycznego to okazja, by przypomnieć i podkreślić, jak ważne są polskie odkrycia i dokonania w dziedzinie światowej fizyki. Naukowcy opowiedzą o tym podczas październikowego Nadzwyczajnego Zjazdu Fizyków Polskich (16-18.10.2020 r.).
– To nasze święto. Święto fizyków i święto pasjonatów fizyki. Przez trzy dni będzie można wysłuchać ponad 20 wystąpień i przejrzeć wyniki ponad stu badań, które będą zaprezentowane w formie e-plakatów. A to wszystko odbywać się będzie zarówno w miejscach niezwykle ważnych dla historii Polskiego Towarzystwa Fizycznego, jak i online – cieszy się prof. Andrzej Wysmołek z Wydziału Fizyki UW.
– A jest co świętować, bo świat nauki docenia polskich fizyków – dodaje dr Krzysztof Petelczyc z Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej. – Najlepszym dowodem jest ranking szanghajski dla poszczególnych dziedzin nauki. Zgodnie z nim od kilku lat Uniwersytet Warszawski jest jednym z 75 najlepszych ośrodków kształcących z fizyki. Wysokie pozycje w rankingach zajmują także Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Warszawska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Wrocławski i Politechnika Wrocławska – mówi dr Petelczyc.
Naukowcy przypominają, że nie byłoby powszechności sieci globalnej, gdyby nie procesory, komputery i smartfony oparte na monokryształach krzemu wytwarzanych dzięki metodzie odkrytej przez Jana Czochralskiego z Politechniki Warszawskiej. – To właśnie z Warszawy wysłany został pierwszy polski e-mail. Wiadomość wyszła z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i dotarła do Hamburga przez protokół TCP/IP – mówią fizycy.
W XXI wieku badania wymagają wielkich funduszy, które przerastają możliwości pojedynczych krajów, lecz mogą wspólnie być realizowane w ramach konsorcjów międzynarodowych. Jakimi sukcesami mogą się dziś podzielić polscy fizycy?
Jednym z najgłośniejszych w ostatnich latach osiągnięć światowej fizyki było wykrycie fal grawitacyjnych przez detektory LIGO i VIRGO. Zjawisko, którego odkrycie nagrodzono w 2017 roku Nagrodą Nobla, zostało przewidziane kilka lat wcześniej przez prof. Andrzeja Trautmana z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W odkryciu fal grawitacyjnych brali także udział naukowcy z zespołu Polgraw wchodzącego w skład kooperacji VIRGO. W sobotę 17 października w godz. 9.15-9.45 będzie o tym mówił prof. Tomasz Bulik z UW.
Polacy uczestniczą w najważniejszych eksperymentach z zakresu fizyki jądrowej i cząstek elementarnych w laboratorium CERN (Europejska Organizacja Badań Jądrowych) czy Brookhaven National Laboratory (laboratorium naukowe w USA założone po drugiej wojnie światowej na rzecz badań nad pokojowym wykorzystaniem energii jądrowej). To oni brali czynny udział w odkryciu cząstki Higgsa (jedno z najważniejszych odkryć w fizyce w XXI w). W sobotę 17 października w godz. 10.45-11.15 będzie o niej mówił prof. Stefan Pokorski z UW.
Podobnie jest w przypadku eksperymentów dotyczących neutrin, tj. cząstek elementarnych o zerowym ładunku elektrycznym. Polscy fizycy uczestniczyli w przedsięwzięciu naukowym, za które japoński fizyk Takaaki Kajita otrzymał w 2015 roku Nagrodę Nobla. (Wykład „Oscylacje neutrin”, prof. Jan Sobczyk, Uniwersytet Wrocławski, 17 października, godz. 10.15-10.45).
Polscy fizycy wielokrotnie odpowiadali na kluczowe pytania dotyczące zarówno Wszechświata, jak i naszego bezpośredniego otoczenia. Dlaczego niebo jest niebieskie, słońce o zachodzie bywa czerwone, a woda jest mokra? Nad tym zastanawiali się przed laty m.in. Wojciech Rubinowicz i Mieczysław Wolfke. Ich prace doprowadziły do rozwoju nowoczesnej fotografii, płyt kompaktowych czy optycznych metod diagnostycznych, a w niedalekiej przyszłości być może będą podstawą do technologii holograficznych obrazów rzeczywistości.
Nadzwyczajny Zjazd Polskiego Towarzystwa Fizycznego odbędzie się w dniach 16-18 października 2020 roku. Jest to wydarzenie bezpłatne i otwarte dla publiczności w formule online. Więcej: https://100lat.ptf.net.pl/.