Dodano: 22 lipca 2022r.

Naukowcy ustalili miejsce pochodzenia meteorytu, który kilka milionów lat temu uderzył w Ziemię

Na Ziemi na przestrzeni dziejów odnajdywaliśmy wiele meteorytów, z których część trafiła na naszą planetę z sąsiadującego z nią Marsa. Niezwykle rzadko jesteśmy jednak w stanie precyzyjnie ustalić z jakiego miejsca na Czerwonej Planecie dany meteoryt może pochodzić. Ostatnio naukowcom udała się ta sztuka w odniesieniu do meteorytu, który jest w pewien sposób wyjątkowy.

Naukowcy ustalili miejsce pochodzenia meteorytu, który kilka milionów lat temu uderzył w Ziemię

 

Naukowcy z Curtin's Space Science and Technology Centre ujawnili dokładne pochodzenie marsjańskiego meteorytu nazywanego potocznie Black Beauty, który uważa się za najstarszy kawałek Marsa na Ziemi. Okazuje się, że pochodzi on z małego krateru zlokalizowanego na półkuli południowej Czerwonej Planety nazwanego Karratha na cześć australijskiego miasta górniczego, w którym znaleziono kilka najstarszych skał na Ziemi. Uczonym udało się to dzięki pomocy sztucznej inteligencji. Specjalny algorytm posłużył także do zidentyfikowania i skatalogowania 94 milionów kraterów na Marsie.

Opis i rezultaty badań ukazały się na łamach pisma „Nature Communications” (DOI: 10.1038/s41467-022-31444-8).

Historia meteorytu NWA 7034

Northwest Africa 7034 lub NWA 7034 - taką nazwę katalogową nosi meteoryt będący obiektem badań. To jeden z około 300 pochodzących z Marsa kamieni, które odnaleźliśmy na Ziemi. Lecz nazywa się go również w sposób bardziej finezyjny: Czarna Piękność, a to ze względu na jego wygląd i dość niecodzienny odcień. Prawdopodobnie jest to jeden z najstarszych pochodzący z Marsa meteorytów, jaki udało się odnaleźć na Ziemi. Miało to miejsce w roku 2011, a znaleziono go na Saharze. Został on zapewne wyrzucony z powierzchni Marsa w wyniku uderzenia asteroidy. Zidentyfikowane miejsce jej uderzenia zostało przez naukowców nazwane kraterem Karratha.

miejsce pochodzenia najstarszego marsjańskiego meteorytu

Fot. Domena Publiczna

Wiek Czarnej Piękności jest szacowany na około 4,48 miliarda lat. Interesujący jest fakt, że meteoryt ten uwidacznia pewne podobieństwa pomiędzy liczącą około 4,53 miliarda lat skorupą marsjańską, a budową istniejących obecnie na Ziemi kontynentów. Pozwala to nam niejako zajrzeć w przeszłość i przyjrzeć się wcześniejszym etapom kształtowania się powierzchni planet. Sam NWA 7034 waży około 320 gramów. Jest to jedyny przykład marsjańskiej wulkanicznej brekcji, jaki obecnie posiadamy.

Jak ustalono skąd pochodzi Czarna Piękność?

Ilość kraterów powstałych w wyniku uderzeń asteroid i nie tylko jest na Marsie olbrzymia. W celu wyselekcjonowania tego, z którego może pochodzić NWA 7034 wykorzystane zostały możliwości australijskiego Pawsey Supercomputing Research Centre oraz opracowanego na Uniwersytecie w Curtin algorytmu.

Wykryto w ten sposób ponad 90 milionów kraterów. Przeanalizowano je następnie pod kątem rozmiaru i rozkładu przestrzennego, aby namierzyć te, które mogły mieć coś wspólnego z naszym meteorytem. Okazało się, że jego historia jest jeszcze ciekawsza, niż myśleliśmy. Najstarsze fragmenty skał, wchodzących w skład NWA 7034 zostały wyrzucone z powierzchni Marsa około 1,5 miliarda lat temu. Pochodzą one z krateru Khujirt o szerokości około 40 kilometrów i znajdującego się na południowej półkuli Marsa.

Co ciekawe, ten materiał skalny opadł z powrotem na powierzchnię Czerwonej Planety, na której przeleżał aż do mniej więcej od 5 do 10 milionów lat temu. Wtedy właśnie miało miejsce uderzenie asteroidy, na skutek którego powstał krater Karratha. Tym razem marsjański kamień trafił już w przestrzeń kosmiczną, a następnie dotarł na Ziemię.

Pewną jak dotąd nierozwiązaną zagadką pozostaje fakt, iż w kryształach cyrkonu meteorytu wykryto pewne zaburzenia datowane na około 4,45 miliarda lat temu, które mogły powstać w wyniku innego silnego uderzenia. Naukowcy sugerują, że niektóre fragmenty wchodzące w skład Czarnej Piękności mogły ponownie wylądować na Marsie nawet trzykrotnie. Istotna jest jednak informacja, że region, z którego tworzący meteoryt materiał skalny został wyrzucony pierwotnie, może być pozostałością pierwotnej powierzchni Marsa, a tym samym wart będzie dokładniejszego zbadania.

 

Źródło: Curtin University, fot. Lagain et al. 2021, Nature Communications and Lagain et al. 2022, Nature Communications. Na obrazie rozkład 90 milionów kraterów na powierzchni Marsa uzyskany przy pomocy algorytmu opracowanego do wykrywania kraterów. Krater Karratha został na obrazie zaznaczony na czerwono.