W Pradze, w dzielnicy Vinoř leżącej na obrzeżach miasta, archeolodzy natknęli się na pozostałości struktury zwanej rondelem. Ta okrągła konstrukcja liczy sobie siedem tysięcy lat, co oznacza, że jest starsza niż egipskie piramidy czy Stonehenge. Naukowcy sądzą, że służyła okolicznym mieszkańcom jako miejsce zgromadzeń, ale prawdziwe jej przeznaczenie nie jest znane.
Czescy archeolodzy odkryli w swojej stolicy pozostałości tajemniczego kompleksu zwanego rondelem. Jak twierdzą, ta okrągła konstrukcja mogła być używana przez lokalną społeczność rolniczą około 7000 lat temu, przypuszczalnie jako miejsce spotkań. Jaroslav Řídký, rzecznik Instytutu Archeologii Czeskiej Akademii Nauk i jednocześnie ekspert od tego typu konstrukcji znajdujących się w Czechach ocenia, że budowniczowie rondela byli związani z kulturą ceramiki kreskowanej, która kwitła na terenach obecnych Czech między 4900 a 4400 r. p.n.e.
Rondele to okrągłe konstrukcje, które swoją nazwą nawiązują do kolistego kształtu. Są rozsiane po całej Europie. Do tej pory zlokalizowano około 130 tego typu struktur, z czego jedna trzecia znajduje się w Austrii. Pozostałe są na terenie dzisiejszych Węgier, Słowacji, Czech oraz Niemiec, ale też i w Polsce. Do niedawna znanych było tylko kilka tego typu konstrukcji leżących na terenie naszego kraju, ale w ostatnich latach odkryto ich więcej (o odkryciu w 2019 roku dwóch rondeli w pod Łysomicami w woj. kujawsko-pomorskim można przeczytać w tekście: W Łysomicach odkryto dwie olbrzymie konstrukcje sprzed 7 tys. lat).
Rondele to konstrukcje drewniano-ziemne w formie owalu, które otoczone były rowami lub palisadami. Wnętrze konstrukcji zazwyczaj nie było zabudowane. Nie do końca jasny jest charakter tych budowli. Archeolodzy przypuszczają, że były one budowane jako miejsce spotkań, ale mogły też służyć jako miejsce kultu. Mogły mieć również charakter obronny. Jak mówi Řídký, rondele prawdopodobnie łączyły kilka funkcji, z których najważniejsze były społeczno-rytualne.
Konstrukcje te przeważnie posiadają cztery bramy. Kilka przykładów pokazuje, że wejścia znajdowały się dokładnie naprzeciwko siebie, na osi północny zachód – południowy wschód. Z kolei w Niemczech odkryto taki rondel, gdzie wejście odpowiadają wschodowi i zachodowi Słońca podczas przesilenia zimowego i letniego, co sugeruje, że konstrukcje te mogły mieć związek z dokonywaniem obserwacji astronomicznych lub służyły za swego rodzaju kalendarz. - Konstrukcje mogły służyć jako ośrodek gospodarczy czy ośrodek handlu. Mogły też być ośrodkiem jakiegoś kultu religijnego, w którym odprawiano obrzędy lub rytuały związane z porą roku - mówi Miroslav Kraus, kierownik wykopalisk z Czeskiej Akademii Nauk.
Rondele są najstarszymi przykładami monumentalnej architektury w Europie. Naukowcy uważają, że wznosiły je społeczności, które jako pierwsze na Starym Kontynencie uprawiały zboża i prowadziły hodowle zwierząt.
Odkryty na obrzeżach Pragi rondel ma około 55 metrów średnicy. Jest dość nietypowy, bo ma tylko trzy wejścia. Dotychczasowe badania wykazały, że jego struktura jest wyjątkowo dobrze zachowana. Archeolodzy byli zaskoczeni odkryciem nienaruszonych pozostałości rynien palisadowych, w których pierwotnie osadzono drewnianą konstrukcję.
Badacze przyznają, że obecnie za wcześniej jest, by cokolwiek wywnioskować z wykopalisk na temat budowniczych konstrukcji czy jej dokładnego przeznaczenia. Być może dalsze wykopaliska dadzą odpowiedzi na te pytania.
Naukowcy po raz pierwszy dowiedzieli się o istnieniu rondla Vinoř w latach 80. ubiegłego wieku, kiedy robotnicy budowlani układali gazociągi i wodociągi. Jednak dopiero obecne wykopaliska po raz pierwszy ujawniły całość konstrukcji. W jej obrębie badacze znaleźli fragmenty ceramiki, kamienne narzędzia oraz kości zwierząt.
Jak mówi Řídký, społeczności związane z kulturą ceramiki kreskowanej są znane z budowli właśnie takich okrągłych konstrukcji. Ich rolnicze osady składały się z kilku długich domów, które były dużymi, prostokątnymi konstrukcjami. Mieściły od około 20 do 30 osób. Ale budowniczowie rondeli należeli nie tylko do kultury ceramiki kreskowanej. - Różne społeczności budowały rondele w Europie Środkowej - zauważa Řídký.
Biorąc pod uwagę, że budowniczowie rondeli posługiwali się jedynie kamiennymi narzędziami, rozmiary tych konstrukcji są imponujące. Praski rondel ma około 55 metrów średnicy, ale największa tego typu struktura ma 150 metrów średnicy. - Rondele zostały zbudowane w epoce kamienia, kiedy ludzie nie odkryli jeszcze żelaza. Jedyne narzędzia, których mogli użyć, były zrobione z kamienia i kości zwierzęcych – zaznacza Kraus.
Niewiele jednak wiadomo o samych budowniczych, ponieważ znaleziono bardzo niewiele pochówków, które mogłyby dostarczyć więcej informacji o ich życiu siedem tysięcy lat temu.
Źródło: Live Science, Radio Prague International, fot. Instytutu Archeologii Czeskiej Akademii Nauk
