Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (FNP), określane też jako polskie Noble wręczono na Zamku Królewskim w Warszawie. Nagrody te przyznawane są polskim uczonym za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze oraz wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju.
W tym roku statuetki i czeki na 200 tys. zł otrzymali czterej wybitni profesorowie:
Jan Kozłowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie,
Marek Samoć z Politechniki Wrocławskiej,
Józef Spałek z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i
Bogdan Wojciszke z SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego, Wydział Zamiejscowy w Sopocie.
Prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości przypomniał, że jako prezydent ma zaszczyt wręczać nominacje profesorskie. - Przy każdej nominacji profesorskiej proszę tych nowo promowanych profesorów, że jako prezydent Rzeczypospolitej czekam i błagam o polskiego Nobla. Ale nie tyle polskiego Nobla - w znaczeniu tym, jak polskim Noblem są Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Polskiego Nobla, czyli Nobla dla Polaka, dla polskiego naukowca - mówił prezydent Andrzej Duda. - Gratulując laureatom, chciałem państwu życzyć tego Nobla światowego, nie tylko Nobla polskiego - powiedział do nagrodzonych profesorów prezydent.
- Bardzo liczę na to, że do 2020 roku uda nam się wydatki skarbu państwa, wydatki państwowe na badania i rozwój podnieść dwukrotnie. (...) Wierzę, że to będzie oznaczało już niezwykle istotny postęp. Wierzę w to, że uda nam się wypracować mechanizmy systemowe, które umożliwią coś, co nazywa się komercjalizacją wyników badań naukowych - mówił w czwartek prezydent Duda.
Z kolei prezes FNP prof. Maciej Żylicz przypomniał, że zarówno nagroda, jak i sama fundacja właśnie obchodzą ćwierćwiecze. - Naszym zadaniem jest promowanie jakości w nauce - podkreślił.
Oceniając stan polskiej nauki prof. Żylicz zastrzegł, że mimo jej niedofinansowania rodzimi badacze osiągają znaczące sukcesy. Wyraził też nadzieję, że polska nauka stanie się bardziej międzynarodowa.
Prof. Jan Kozłowski został laureatem w obszarze nauk o ziemi. Nagrodę przyznano mu za sformułowanie i eksperymentalną weryfikację teorii wyjaśniającej "różnorodność strategii życiowych organizmów jako efekt optymalnej alokacji zasobów". Opracowana przez niego teoria tłumaczy ogromne zróżnicowanie czasu dojrzewania, wielkości ciała osobników dorosłych i budujących je komórek, jak również długości życia organizmów żywych.
- Miałem ogromne szczęście w moim naukowym działaniu, że motorem mojej pracy była chęć poznawania i dzielenia się wiedzą z innymi. Nie bardzo, przyznam się, dbałem o impact factor (...) - mówił w czasie ceremonii laureat.
- Dzisiejsza nagroda jest w pięknej mierze zasługą moich młodych, entuzjastycznych współpracowników, którzy dali się ponieść wizji jaką miałem - mówił z kolei prof. Marek Samoć, który otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk chemicznych i o materiałach za badania materiałów nanostrukturalnych dla optyki nieliniowej. Dzięki efektom odkrytym przez naukowca nowe materiały, znajdujące zastosowania w fotonice, mogą usprawnić przesyłanie i przetwarzanie informacji. Badania otworzą też drogę dla tańszych, wydajniejszych i bardziej ekologicznych ogniw elektrycznych trzeciej generacji.
W obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich tegorocznym zwycięzcą jest prof. Józef Spałek. W czasie odbierania nagrody podkreślił, że podstawą sukcesu była ciężka praca. - Nie można utracić zdrowego rozsądku, jak się wychodzi z laboratorium - zastrzegł. Za najważniejszy czynnik w działalności badawczej uznał nową ideę, którą potem konsekwentnie, latami "należy rozpracowywać".
Jury doceniło jego badania układów silnie skorelowanych, a w szczególności sformułowanie modelu t-J. Wyniki badań naukowca i jego zespołu nad nadprzewodnictwem wysokotemperaturowym są już teraz użyteczne m.in. przy projektowania różnego rodzaju urządzeń diagnostycznych w medycynie.
Laureatem w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych został prof. Bogdan Wojciszke. Doceniono jego dokonania związane z opracowaniem modelu sprawczości i wspólnotowości jako podstawowych wymiarów poznania społecznego. Jego model dwuwymiarowego poznania społecznego stał się dominującą teorią nowoczesnej psychologii społecznej. Dzięki tej koncepcji można badać stereotypy, uprzedzenia oraz relacje w grupie i pomiędzy grupami. - Kiedy kilkanaście lat temu zacząłem się tą problematyką zajmować - to zdecydowanie nie był mainstream. To była mała nisza, w której siedziałem. Okazało się, że mainstream przyszedł do tej niszy - wspominał uczony.
Laureaci nagrody FNP są przez młodych naukowców postrzegani "jako wyznaczniki, w kierunku których należy podążać, żeby osiągnąć doskonałość naukową" - mówił wiceminister resortu nauki, prof. Łukasz Szumowski. Podkreślił, że laureaci są nie tylko wybitnymi naukowcami, ale też osobami, które wpływają na życie codzienne - tworząc postęp w medycynie czy zaznaczając wkład w życie społeczne i kulturalne.
W tym roku Nagrody FNP przyznano po raz dwudziesty piąty. Do tej pory otrzymało je, łącznie z tegorocznymi laureatami, 91 osób. Wśród laureatów są m.in. profesorowie: Tomasz Dietl, Andrzej Jajszczyk, Krzysztof Matyjaszewski, Karol Modzelewski, Karol Myśliwiec, Jadwiga Staniszkis, Jan Strelau, Andrzej Udalski, Aleksander Wolszczan.
