W ramach obchodów stulecia Międzynarodowej Unii Astronomicznej każdy kraj otrzymał możliwość nadania nazwy gwieździe oraz jej planetom. Polsce przypadł układ BD+14 4559, który można zobaczyć z terytorium naszego kraju.
Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) oraz Polskie Towarzystwo Astronomiczne (PTA) zapraszają do ogólnonarodowego konkursu na nazwę dla planety pozasłonecznej i jej gwiazdy. To część globalnej inicjatywy z okazji stulecia IAU, w ramach której każdy kraj otrzymał możliwość wybrania nazwy dla gwiazdy i krążącej wokół niej planety.
- Celem konkursu jest zwiększenie w społeczeństwie świadomości naszego miejsca we Wszechświecie, jako mieszkańców planety Ziemia, żyjących pod jednym wspólnym niebem. Każdy może spróbować wnieść swój drobny wkład w opisywanie otaczającego nas kosmosu, czy to poprzez zaproponowanie nazwy, czy później przez oddanie swojego głosu na zebrane propozycje – oświadczył w komunikacie prasowym wydanym przez PTA dr Krzysztof Czart, Krajowy Koordynator IAU ds. Popularyzacji, który kieruje polską częścią konkursu.
Czart przypomniał historię nadania nazwy dla byłej planety Pluton, która obecnie została zdegradowana do roli planety karłowatej. - Nazwę Pluton zaproponowała 11-letnia dziewczynka, której pomysł został następnie oficjalnie zaakceptowany. Rozpoczynający się właśnie konkurs na nazwy planet pozasłonecznych, niezależnie od tego czy mamy lat 11, czy 40, czy może 90, daje nam szansę na dorzucenie swojej kosmicznej cegiełki – dodał Czart.
Polsce został przydzielony do nazwania układ BD+14 4559. Jego gwiazda znajduje się w konstelacji Pegaza i jest widoczna z terenów naszego kraju już przez niewielki teleskop. Znajduje się w odległości około 160 lat świetlnych od nas. IAU przydzielając układy do nazwania kierowała się kilkoma wytycznymi, z których podstawowa to widoczność gwiazdy z terenów danego kraju.
Planetę odkrył zespół astronomów z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pod kierunkiem prof. Andrzeja Niedzielskiego, w ramach toruńsko-pensylwańskiego programu poszukiwania planet pozasłonecznych. Pozostali odkrywcy to: Grzegorz Nowak, Monika Adamów i Aleksander Wolszczan.
- BD+14 4559 to jedna z pierwszych gwiazd, przy których nasz zespół odkrył planety. Jest ona nieco chłodniejsza, mniej masywna i mniejsza niż nasze Słońce. Świeci żółto-pomarańczowym światłem i podobnie jak nasza gwiazda emituje energię, która powstaje w jej wnętrzu w wyniku reakcji jądrowych spalania wodoru - wyjaśnił prof. Andrzej Niedzielski.
Wokół gwiazdy krąży planeta obecnie figurująca pod nazwą BD+14 4559 b. Ta egzoplaneta jest nieco większa od Jowisza – 1,04 promienia Jowisza oraz 1,23 jego masy. Krąży po wydłużonej orbicie ze średnią odległością około 0,7 jednostki astronomicznej (jedna jednostka astronomiczna to zbliżona odległość Ziemi do Słońca i wynosi około 150 milionów kilometrów) od gwiazdy macierzystej.
Propozycje na nazwy gwiazdy i towarzyszącej jej planety może zgłaszać każda osoba mieszkająca na terenie Polski, a także Polacy przebywający poza jej granicami. Zgłoszeń można dokonywać indywidualnie, ale mogą je nadsyłać także organizacje, szkoły, kluby, instytucje, a nawet firmy. W przypadku szkół każda z klas ma prawo do zaproponowania swojego własnego pomysłu.
Zgłoszenie powinno zawierać dwie nazwy – jedną dla planety i jedną dla gwiazdy. Najlepiej, aby nazwy te były związane ze sobą tematycznie, a także miały związek z Polską – historyczny, kulturowy lub geograficzny. Do nazw należy dołączyć krótkie uzasadnienie. Propozycje nazw przyjmowane są wyłącznie przez stronę internetową konkursu: http://www.iau100.pl/planety/. Termin zgłaszania nazw mija 31 lipca 2019 r.
Kolejnym etapem będzie internetowe głosowanie, które będzie miało miejsce od września do końca października tego roku. Nazwa, która zwycięży w głosowaniu oraz dwie nazwy rezerwowe zostaną przekazane do IAU, która w grudniu ogłosi oficjalne wyniki konkursu.
Polska astronomia ma wielkie osiągnięcia w dziedzinie badań planet pozasłonecznych. Pierwszy pozasłoneczny układ planetarny został odkryty przez polskiego astronoma prof. Aleksandra Wolszczana. Odkrycie to ogłosił w 1992 roku. Zapoczątkowało ono szereg późniejszych odkryć i rozwój dziedziny badań pozasłonecznych układów planetarnych.
Źródło: PAP, Urania
