Dodano: 09 kwietnia 2021r.

Kamienna płyta sprzed 4 tys. lat to prawdopodobnie najstarsza mapa w Europie

Odkryta w 1900 roku kamienna płyta z epoki brązu może być najstarszą mapą w Europie. Naukowcy analizujący wyryte w kamieniu linie doszli do wniosku, że przedstawiają one obszar w zachodniej Bretanii.

Kamienna płyta sprzed 4 tys. lat to prawdopodobnie najstarsza mapa w Europie

 

W nowych badaniach zespół naukowców przeanalizował wzory wyryte w płycie Saint-Bélec, bo tak określane jest prastare znalezisko. Badacze uznali, że linie na kamiennej płycie przedstawiają kontury zachodniego skrawka Bretanii. Wyniki tych analiz ukazały się na łamach pisma „Bulletin de la Société préhistorique française”.

Zapomniane znalezisko

Misternie rzeźbiona, częściowo połamana kamienna płyta została odnaleziona w 1900 roku przez archeologa Paula du Chatelliera podczas wykopalisk na prehistorycznym cmentarzysku w Finistère w zachodniej Bretanii. Znalazca przeniósł artefakt do swojej prywatnej kolekcji, a po śmierci jego dzieci sprzedały płytę Narodowemu Muzeum Archeologicznemu we Francji, gdzie cenny artefakt przeleżał ponad sto lat. Dopiero w 2014 roku zapomniana kamienna płyta została znaleziona ponownie w piwnicach zamku Château de Kernuz.

Archeolodzy od razu zainteresowali się artefaktem. Po przeanalizowaniu wzorów wyrytych w kamieniu uznali, że może to być mapa. - Na całym świecie jest kilka takich map wykutych w kamieniu. Generalnie są to tylko interpretacje. Ale to pierwszy raz, kiedy mapa przedstawia obszar w określonej skali – powiedział pierwszy autor badania Clément Nicolas z Uniwersytetu Bournemouth w Wielkiej Brytanii. - To prawdopodobnie najstarsza mapa zidentyfikowanego terytorium – dodał.

Nicolas wraz z innymi naukowcami przeprowadził pierwsze badania płyty z użyciem nowoczesnego sprzętu. Uczeni wykorzystali trójwymiarowe techniki pomiarowe o wysokiej rozdzielczości, aby dokładnie zbadać artefakt.

Artefakt sprzed 4 tys. lat

Kamienna płyta o wymiarach 2 m na 1,5 m została wydobyta przez Chatelliera z kopca grobowego. W 1900 roku uczeni sugerowali, że linie wyryte w kamieniu przedstawiają człowieka lub jakąś mityczną bestię. Współczesne interpretacje są jednak zupełnie inne.

Co kamienna płyta robiła w pradawnym pochówku? Tego współcześni badacze nie wiedzą. Sądzą, że grób, z którego wydobyto artefakt, pochodzi z końca wczesnej epoki brązu (1900 - 1640 r. p.n.e.), ale sama płyta jest prawdopodobnie starsza. Być może kamień z wyrytymi wzorami został wykorzystany do budowy kurhanu i przez wieki tworzył ścianę grobowca. Co ważne, budowniczowie wkomponowali kamienną płytę w ścianę grobowca tak, że linie i wzory były skierowane do wewnątrz mogiły, co uchroniło je przed działaniem czynników atmosferycznych i pozwoliło zachować grawer.

Starożytna mapa

Zgodnie z nowymi analizami, linie i motywy wyryte na powierzchni płyty Saint-Bélec mniej więcej pasują do trójwymiarowego przedstawienia obszaru Finistère, gdzie znajduje się starożytny grobowiec. Niektóre z linii pasują do biegu rzeki Odet, a kilka innych do mniejszych cieków wodnych na tym obszarze.

„Potwierdzamy dobrą zgodność rzeźby z topografią obszaru. Mamy też pewne wyobrażenie o możliwej skali reprezentowanej przestrzeni. Według nas jest to obszar o długości ok. 30 km i 21 km szerokości” – napisali autorzy w publikacji.

Nie do końca wiadomo, co przedstawiają inne znaki i motywy wyryte w kamieniu. Uczeni sądzą, że mogą to być lokalizacje osad z wczesnej epoki brązu, miejsca innych grobowców, pól uprawnych czy system dróg. Być może mapa odzwierciedlała plan organizacyjny użytkowania i własności ziemi na tych obszarach.

- Prawdopodobnie był to sposób na potwierdzenie własności terytorium przez lokalnego władcę w tamtych czasach. Zwykle nie doceniamy wiedzy geograficznej dawnych społeczeństw, a ta płyta jest ważna, ponieważ podkreśla właśnie tę wiedzę – podkreślił Nicolas.

- Niewątpliwie istniało uzasadnienie dla wyrzeźbienia tego dzieła w kamieniu… pozostawienia śladu - wyjaśnia jeden z członków zespołu, archeolog Yvan Pailler z Uniwersytetu Zachodniej Bretanii. - Tworzenie takiej kartografii mogło wiązać się z potwierdzeniem siły, władzy nad danym terytorium. Taki jest ogólny kontekst. Wczesna epoka brązu to był czas, w którym wyłaniało się wysoce zhierarchizowane społeczeństwo -dodał.

 

Źródło: Science Alert, fot. D. Gliksman/Inrap