Polska Akademia Nauk jako wiodąca instytucja naukowa w Polsce zrzesza wybitnych uczonych, prowadzi strategiczne badania i pomaga lepiej zrozumieć świat. Od 70 lat działa na rzecz rozwoju nauki, ustanawia najwyższe standardy jakości badań i norm etycznych, mówi o rzeczach ważnych dla naukowców i obywateli.
Polska Akademia Nauk powstała w 1952 roku w wyniku ustaleń I Kongresu Nauki Polskiej na solidnych podstawach Polskiej Akademii Umiejętności oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Jej struktura i cele działania zapisano w Ustawie o PAN z 1951 roku. Zgodnie z zapisem została powołana „W celu zapewnienia nauce polskiej wszechstronnego rozwoju i pełnego rozkwitu oraz nadania badaniom naukowym kierunku, odpowiadającego istotnym potrzebom Narodu”.
- 70-lecie Polskiej Akademii Nauk to doskonała okazja do podsumowań naszych dotychczasowych osiągnięć i co za tym idzie, radości. Na przestrzeni lat Akademia umacniała swoją pozycję czołowej instytucji naukowej w kraju i jako taka będzie nadal dbała o najwyższą jakość działalności naukowej i opiniotwórczej - podkreśla prezes PAN prof. Jerzy Duszyński.
Pierwszą siedzibą PAN był Pałac Staszica w Warszawie. Dziś mieści się tu kilkanaście instytucji naukowych, w większości związanych z Akademią. Odbywają się tu także debaty, konferencje i spotkania. Władze PAN i Kancelaria Akademii mają obecnie swoją siedzibę w Pałacu Kultury i Nauki.
Akademia jest złożoną organizacją a jej filarem są członkowie PAN zrzeszeni w korporacji uczonych. To wybitni badacze i badaczki, wyróżniający się szczególnym dorobkiem i autorytetem. Członkostwo w PAN jest zaszczytem i wyrazem najwyższego uznania. Od 2010 roku w strukturach PAN działa też Akademia Młodych Uczonych, która skupia utalentowanych naukowców młodego pokolenia.
Drugim filarem PAN jest najmocniejsza w kraju sieć badawcza, złożona z 69 instytutów naukowych oraz instytutu pozawydziałowego. Prowadzą projekty naukowe w niemal wszystkich dziedzinach naukowych. Tu powstają wynalazki, patenty i wiedza, które zmieniają świat i są najlepszą wizytówką Akademii.
Z kolei liczne komitety i zespoły doradcze zajmują się upowszechnianiem nauki i dostarczaniem ekspertyz kluczowych dla prowadzenia rzetelnej debaty publicznej. To grona zrzeszające specjalistki i specjalistów z różnych obszarów nauki. Tworzą one przestrzeń dla wymiany intelektualnej i budowania relacji między uczonymi. Są krajową reprezentacją środowisk i dyscyplin naukowych oraz pełnią funkcje doradcze.
Ważną częścią PAN są biblioteki, archiwa, muzea, ogrody czy ośrodki konferencyjne. Akademia ma swoje placówki terenowe w ośmiu polskich miastach. Integrują one lokalne środowisko naukowe oraz inicjują badania i upowszechniają wyniki badań. Prace prowadzone są nie tylko w Polsce, ale także w stolicach sześciu europejskich miast w ramach stacji zagranicznych PAN.
PAN jest widoczna na arenie międzynarodowej, reprezentuje nasz kraj w wielu organizacjach międzynarodowych. Należy m.in. do Europejskiej Federacji Akademii Nauk ALLEA, Naukowej Rady Doradczej Akademii Europejskich EASAC oraz Europejskiego Mechanizmu Doradztwa Naukowego SAPEA.
Akademia utrzymuje stałe kontakty z partnerami z całego świata – ma zawarte 82 umowy dwustronne z partnerami zagranicznymi z 44 krajów. Finansuje rocznie ponad 900 pobytów badawczych i wizyt studyjnych w jednostkach PAN.
Badaczki i badacze z PAN regularnie otrzymują liczne nagrody i wyróżnienia, w tym nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej (przyznawane od 1992 roku). Instytuty PAN oraz Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej zdobyły także 17 prestiżowych grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). To nie tylko duże pieniądze na projekty, ale także globalnie rozpoznawalny znak jakości uczonego.
Badaczki i badacze PAN są też na liście TOP 2% Uniwersytetu Stanforda i wydawnictwa Elsevier. To zestawienie najbardziej wpływowych ludzi nauki, których publikacje są najczęściej cytowane przez innych autorów.
Akademia wypowiada się w ważnych i aktualnych sprawach. Przez lata działało wiele komisji i zespołów doradczych zajmujących się upowszechnianiem nauki i dostarczaniem ekspertyz kluczowych dla prowadzenia rzetelnej debaty publicznej, m.in. Zespół doradczy ds. zmiany klimatycznej oraz Zespół ds. Covid-19.
Z okazji okrągłej rocznicy PAN wydał książkę „W poszukiwaniu lepszego świata. 20 opowieści o postaciach nauki” (więcej na ten temat w tekście: Wyjątkowa publikacja o wybitnych naukowcach z okazji 70-lecia PAN). Elementem obchodów będzie promocja książki podczas spotkania jubileuszowego w Ogrodzie Botanicznym PAN w Powsinie 10 czerwca. Otwarta zostanie aleja Lipowa PAN, w której znajdą się ławeczki poświęcone poszczególnym postaciom opisanym w publikacji. Podczas spotkania jubileuszowego prof. Iwona Hofman opowie o tożsamości, reputacji i doświadczeniach Akademii, czyli o tym, co składa się na markę PAN. Odbędzie się też koncert fortepianowy członkini Towarzystwa Chopinowskiego. Zostanie otwarta także wystawa plenerowa w alei Dębowej opowiadająca historię PAN.
Część oficjalna obchodów jubileuszowych w godzinach 14.00-16.00 będzie dostępna online. Zapraszamy do ich śledzenia poprzez nasz profil na Youtube.
Źródło i fot.: PAN, Na zdjęciu Pałac Staszica
