Międzynarodowy zespół naukowców opisał na podstawie skamieniałości jednego z najstarszych znanych bliskich kuzynów współczesnych ssaków. Zwierzę żyło około 280 milionów lat temu na dzisiejszej Majorce, było nieco podobne do psa, ale miało szablaste zęby.
Ssaki wywodzą się z gadów ssakokształtnych z rzędu terapsydów (Therapsida). Pojawiły się na Ziemi około 200 milionów lat temu. Terapsydy na pierwszy rzut oka nie przypominały za bardzo ssaków, ale miały subtelne cechy, które dziś u nich widzimy. W nowych badaniach naukowcy opisali skamieniałości gorgonopsa (Gorgonopsia) należącego do podrzędu terapsydów. Z prac tych wynika, że to drapieżnik szablozębny przypominający psa. Gatunek nie otrzymał jeszcze nazwy.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Nature Communications” (DOI: 10.1038/s41467-024-54425-5).
Najstarszy krewniak ssaków
Paleontolodzy na Majorce odkryli nieznany dotąd gatunek wczesnego gorgonopsa. – Gorgonopsy są bliżej spokrewnione ze ssakami niż z jakimikolwiek innymi żywymi zwierzętami – mówi Ken Angielczyk z Field Museum, współautor publikacji. – Nie mają żadnych współczesnych potomków i chociaż nie są naszymi bezpośrednimi przodkami, są spokrewnione z gatunkami, które były naszymi bezpośrednimi przodkami – dodaje.
Skamieniałość pochodzi sprzed 270–280 milionów lat, a dotychczas najstarszy przedstawiciel gorgonopsów żył około 265 milionów lat temu. – Najprawdopodobniej jest to najstarszy gorgonops na planecie – mówi Josep Fortuny z Institut Català de Paleontologia Miquel Crusafont (ICP) w Hiszpanii, współautor publikacji.
Gorgonopsy były zwierzętami stałocieplnymi, podobnie jak współczesne ssaki, ale w przeciwieństwie do większości z nich składały jaja. Były mięsożerne i jako pierwsze rozwinęły charakterystyczne zęby szablaste. Były dominującymi zwierzętami w swoich ekosystemach i nieco przypominały psy, ale bez uszu i futra.
Dominujący drapieżnik
Skamieniałości odkryto na Majorce. W czasach gorgonopsów wyspa ta była częścią superkontynentu Pangei i znajdowała się w okolicy równika. Znalezione szczątki należą do małego lub średniej wielkości zwierzęcia, o długości około jednego metra. Samo miejsce odnalezienia skamieniałości jest dość niezwykłe. Znane dotychczas szczątki gorgonopsów odkrywano na wysokich szerokościach geograficznych, w Rosji czy RPA.
– Zaskakująca jest duża liczba kości. Znaleźliśmy wszystko, od fragmentów czaszki, kręgów i żeber po bardzo dobrze zachowaną kość udową. Tak naprawdę, kiedy rozpoczynaliśmy te wykopaliska, nie sądziliśmy, że znajdziemy na Majorce tak wiele szczątków zwierzęcia tego typu – wyjaśnia Rafel Matamales z Museu Balear de Ciències Naturals, pierwszy autor publikacji.
Kompletna skamieniałość pozwoliła badaczom zrekonstruować wygląd zwierzęcia i dowiedzieć się więcej o jego życiu. Stworzenie to wyglądało trochę jak średniej wielkości pies, ale gatunek ten nie miał futra ani psich uszu. – To najstarsze zwierzę, mające długie kły przypominające ostrza, jakie kiedykolwiek znaleziono – mówi Angielczyk. To sugeruje, że gatunek ten był w swoich czasach czołowym drapieżnikiem.
– Przed epoką dinozaurów istniała epoka starożytnych krewnych ssaków. Większość z nich wyglądała zupełnie inaczej niż dzisiejsze ssaki. Ale były one naprawdę różnorodne i odgrywały wiele różnych ról ekologicznych. Odkrycie nowej skamieniałości to kolejny element układanki wyjaśniającej ewolucję ssaków – wyjaśnia Angielczyk.
Źródło: Miquel Crusafont Catalan Institute of Paleontology, Field Museum, fot. Illustration © Henry Sutherland Sharpe
