Mózg ma tendencję do kurczenia się wraz z wiekiem. Jednak proces ten przebiega szybciej u mężczyzn niż u kobiet. Podobnie rzecz się ma jeśli chodzi o procesy metaboliczne w mózgu – twierdzą naukowcy.
W nowych badaniach przeprowadzonych na Washington University School of Medicine w St. Louis uczeni zaobserwowali różnice dotyczące starzenia się mózgów kobiet i mężczyzn. Mózg kobiety wydaje się o ponad trzy lata młodszy od mózgu mężczyzny w tym samym wieku biologicznym. Może to wyjaśniać, dlaczego kobiety pozostają dłużej sprawne umysłowo w porównaniu do mężczyzn.
Podczas badań naukowcy przeanalizowali skany mózgu ponad 200 (121 kobiet i 84 mężczyzn) osób dorosłych w wieku od 20 do 82 lat. Zwracali przy tym szczególną uwagę na pomiar procesów metabolicznych w mózgu, a te zmieniają się wraz z wiekiem. W analizie danych obrazowania mózgów pomogły algorytmy uczenia maszynowego.
Wyniki badań ukazały się na łamach „Proceedings of the National Academy of Science”.
– Zaczynamy powoli rozumieć, jak różne czynniki związane z płcią mogą wpływać na procesy starzenia się mózgu i jak to może wpływać na podatność mózgu na choroby neurodegeneracyjne – powiedział Manu Goyal z Mallinckrodt Institute of Radiology na Uniwersytecie Waszyngtońskim, współautor badań. – Metabolizm mózgu może pomóc nam zrozumieć niektóre różnice, które widzimy między mężczyznami i kobietami, gdy się starzeją – dodał.
Różnice płci wpływają na morfologię i fizjologię mózgu zarówno podczas rozwoju, jak i starzenia się. Zmiany w sposobie, w jaki mózg zużywa energię na przestrzeni całego życia, przebiegają u kobiet stopniowo, mniej gwałtownie niż u mężczyzn. – Metabolizm mózgu zmienia się wraz z wiekiem, ale zauważyliśmy, że znaczna część tych zmian zależy od różnic płciowych – powiedział zaangażowany w badania Marcus Raichle, również z waszyngtońskiej uczelni.
U niemowląt i małych dzieci proces zwany glikolizą tlenową wykorzystuje energię do wzrostu i rozwijania mózgu. Skala tego procesu zmniejsza się u młodzieży i młodych dorosłych, a następnie stopniowo zanika u osób starszych, dopóki nie osiągnie bardzo niskiego poziomu – co dzieje się średnio w wieku około 60 lat.
W badaniu naukowcy wykorzystali technikę skanowania mózgu zwaną pozytonową tomografią emisyjną do pomiaru przepływu tlenu i glukozy w mózgach uczestników. Obrazowanie ujawniło, w jaki sposób cukier zostaje zamieniony na energię w różnych rejonach ich mózgów. Dla każdej osoby naukowcy określili udział cukru zaangażowanego w glikolizę tlenową.
Aby zobaczyć, w jaki sposób metabolizm mózgu różni się między płciami, naukowcy wykorzystali algorytm komputerowy do przewidywania wieku ludzi w oparciu o dane dotyczące procesów metabolicznych mózgu mierzonych za pomocą skanów. Najpierw naukowcy nauczyli algorytm przewidywać wiek mężczyzn. Następnie wprowadzili dane metaboliczne mózgów kobiet.
Program dokładnie wskazywał wiek mężczyzn, ale ku zaskoczeniu uczonych, oceniał, że mózgi kobiet są średnio o 3,8 lat młodsze od ich rzeczywistego wieku. Zaintrygowani badacze odwrócili analizę. Nauczyli algorytm przewidywać wiek kobiet na podstawie danych uzyskanych z ich skanów mózgu, a potem nakarmili algorytm danym pozyskanymi od mężczyzn. Program wskazał, że mózgi mężczyzn są o 2,4 lata starsze od mózgów kobiet.
– Średnia różnica w obliczonym wieku mózgu pomiędzy mężczyznami i kobietami jest znaczna i powtarzalna – powiedział Goyal. – Różnica ta jest większa niż wiele innych różnic płciowych, ale nie tak duża, jak chociażby różnica wzrost. Ale tak naprawdę nie wiemy, co to oznacza. Prawdopodobnie jest to powodem, dla którego kobiety nie odczuwają tak wiele zaburzeń poznawczych w późniejszych latach życia – powiedział Goyal – dodał.
Względna młodość mózgów kobiet była wykrywalna nawet wśród najmłodszych uczestników badania, którzy mieli po 20 lat. – To nie tak, że mózgi mężczyzn starzeją się szybciej. Po prostu oni wchodzą w dorosłość z mózgami starszymi o około trzy lata w porównaniu do kobiet i trwa to przez całe życie – wyjaśnił Goyal.
Ustalenia wciąż wymagają potwierdzenia w dalszych badaniach. Ale wszystko wskazuje na to, że efektywnie młodsze mózgi mogą zapewnić kobietom pewien stopień odporności na zmiany związane z procesami starzenia się. To z kolei może pomóc wyjaśnić, dlaczego kobiety doświadczają mniejszego spadku zdolności poznawczych w miarę upływu lat.
Źródło: Washington University School of Medicine in St. Louis