Nowe badania pokazały, że w dziwnych mózgach mątw dzieje się więcej, niż nam się wydawało. Okazuje się, że zwierzęta te są skłonne zrezygnować z posiłku, który mają pod ręką, gdy wiedzą, że czekanie oznacza dużo smaczniejszą nagrodę. Ta umiejętność opóźniania gratyfikacji pokazuje zdolności poznawcze, takie jak planowanie, które raczej nie były oczekiwane u przedstawiciela głowonogów.
Zdaniem naukowców zdolność do uczenia się i adaptacji wyewoluowały u mątw w głębinach morskiego świata, aby dać zwierzętom przewagę nad drapieżnikami. Badania zespołu zostały opublikowane w „Proceedings of the Royal Society B”.
Test pianki
Zdolność do opóźniania gratyfikacji demonstruje umiejętności poznawcze, takie jak planowanie przyszłości. Test, któremu poddane zostały mątwy, potocznie zwanym testem pianki (z ang. marshmallow test), został opracowany w celu zbadania, jak rozwija się ludzki rozum i w jakim wieku człowiek jest wystarczająco inteligentny, by opóźnić gratyfikację, gdy może za jakiś czas uzyskać większą korzyść.
Test przeprowadzony w latach 60. ubiegłego wieku przez profesora Waltera Mischela z Uniwersytetu Stanforda polega na przedstawieniu dzieciom propozycji: albo zjedzą coś pysznego teraz (w oryginalnym teście była to słodka pianka marshmallow, ale może być to równie dobrze czekolada czy ciastko, a w przypadku mątw – krewetka), albo poczekają chwilkę i wtedy dostaną więcej przysmaków.
Ponieważ test jest bardzo prosty, można było dostosować go do zwierząt. Oczywiście nie ma możliwości, aby powiedzieć zwierzęciu, że otrzyma nagrodę, jeśli poczeka. Jednak można je wytrenować tak, by zrozumiało, że dostanie lepsze jedzenie, jeśli nie zje od razu tego, co ma przed sobą.
Podobny test przeszły niektóre naczelne, psy oraz kruki. W zeszłym roku badaniom poddano mątwy pospolite (Sepia officinalis). Okazało się, że zwierzęta mogą powstrzymać się od zjedzenia porannego posiłku z mięsa kraba, gdy odkryją, że na kolację zjedzą coś, co lubią znacznie bardziej – krewetki.
Eksperymenty
Zespół kierowany przez Alexandra Schnella z University of Cambridge stwierdził, że zwierzęta posiadają zdolność do samokontroli i uczenia się. Aby potwierdzić wyniki zaprojektowano kolejne badania.
Mątwy umieszczono w specjalnym zbiorniku z dwiema komorami, w których znajdowały się przekąski. W jednej umieszczono kawałek surowej krewetki, a w drugiej żywą krewetkę, którą mątwy lubią znacznie bardziej.
Na drzwiach komór znajdowały się również symbole, które mątwy nauczyły się rozpoznawać. Koło oznaczało, że drzwi otworzą się od razu, trójkąt, że otworzą się po określonym czasie, zaś kwadrat, że pozostaną zamknięte.
Podczas testów martwą krewetkę umieszczano w komorze za otwartymi drzwiami, natomiast drzwi za którymi znajdowała się żywa krewetka były otwierane dopiero po pewnym czasie. Jeśli mątwa sięgała po martwą krewetkę, żywy „smakołyk” był natychmiast usuwany.
Inteligencja mątw
Badacze odkryli, że wszystkie mątwy biorące udział w badaniach decydowały się czekać na preferowane pożywienie, czyli żywą krewetkę. – Mątwy były w stanie poczekać na lepszą nagrodę, co jest porównywalne z osiągnięciami kręgowców o dużo większych mózgach – mówi Schnell.
Druga część eksperymentu miała na celu sprawdzenie, jak dobrze mątwy poradzą sobie z uczeniem się. Zwierzętom pokazywano dwa kwadraty o różnych kolorach. Wybór właściwego oznaczał nagrodę w postaci jedzenia. Okazuje się, że mątwy nauczyły się adaptować do sytuacji.
Badacze nie wiedzą skąd podobne zdolności u zwierząt żyjących głęboko w oceanie. Możliwe, że zdolność do opóźniania gratyfikacji może mieć coś wspólnego z tym, jak mątwy poszukują pożywienia.
– Mątwy spędzają większość czasu zakamuflowane, czekając na ofiarę – mówi Schnell. Ruszają się dopiero gdy żerują, ale są wtedy narażone na atak drapieżników. Możliwe, że opóźniona gratyfikacja mogła wyewoluować jako produkt uboczny. Mątwy nauczyły się po prostu czekać na pożywienie lepszej jakości – dodaje.
Źródło: Marine Biological Laboratory, fot. Alexandra Schnell