Wokół Proximy Centauri, najbliższej gwiazdy względem Układu Słonecznego, astronomowie dostrzegli nieznaną dotąd planetę. Jeśli ustalenia badaczy zostaną potwierdzone, będzie to już trzecia planeta orbitująca wokół Proximy Centauri. Nowo odkryty obiekt ma zaledwie jedną czwartą masy Ziemi i jest najmniejszą planetą obiegającą najbliższą Słońcu gwiazdę.
Układ Proxima Centauri jest oddalony od Ziemi o zaledwie 4,2 roku świetlnego. Wiemy, że w tym układzie są co najmniej dwie planety. Jedna jest planetą skalistą około 17 proc. większą od Ziemi. To Proxima b. Okrąża swoją gwiazdę co 11,2 dnia i znajduje się w tzw. ekosferze, strefie wokół gwiazdy, w której obrębie panujące warunki umożliwiają istnienie ciekłej wody, co mogłoby sprzyjać powstaniu i rozwojowi organizmów żywych.
Druga - Proxima c - ma masę około sześciokrotnie większą od Ziemi. Obiega gwiazdę macierzystą w odległości około 1,5 jednostki astronomicznej (jednostka astronomiczna to odległość między Słońcem a Ziemią, w przybliżeniu około 150 milionów kilometrów), czyli co około pięć lat.
Nowo odkryta planeta została oznaczona jako Proxima d. Obiega Proximę Centauri w odległości około czterech milionów kilometrów, czyli mniej niż jedna dziesiąta dystansu dzielącego planetę Merkury od Słońca. Jej ścieżka przebiega pomiędzy gwiazdą, a wspomnianą już ekosferą. Planeta potrzebuje zaledwie pięciu dni na ukończenie orbity wokół gwiazdy macierzystej.
Opis nowych badań ukazał się na łamach pisma „Astronomy & Astrophysics" (DOI:10.1051/0004-6361/202142337).
- Odkrycie pokazuje, że nasza najbliższa gwiezdna sąsiadka wydaje się mieć sporo ciekawych nowych światów, będących w zasięgu przyszłych badań i eksploracji – mówi João Faria z Instituto de Astrofísica e Ciências do Espaço w Portugalii.
Proxima Centauri to najbliższa gwiazda względem Słońca. Jest znacznie chłodniejsza od naszej gwiazdy. To czerwony karzeł. Ma średnice około 1/7 średnicy Słońca i masę około 1/8 masy Słońca. Nad tym, czy wokół czerwonych karłów mogą krążyć planety, które potencjalnie mogłyby wspierać życie, naukowcy dyskutują od dawna. Z jednej strony gwiazdy te mają szereg cech pozwalających na rozwój życia. Czerwone karły są najpowszechniejszym rodzajem gwiazd we Wszechświecie. 85 procent gwiazd w Drodze Mlecznej zaliczana jest do tej klasy. Są też długowieczne, mogą istnieć przez biliony lat.
Ale czerwone karły mają też cechy, które stanowiłyby przeszkodę dla rozwijającego się życia. Najważniejszą jest ich zmienna i niestabilna natura. Regularne rozbłyski słoneczne mogą zalewać krążące wokół takich gwiazd planety promieniowaniem. Rozbłyski uwalniają dużo wysokoenergetycznego promieniowania UV, które jest szkodliwe dla życia, przynajmniej takiego, jakie znamy. Ponadto, promieniowanie oraz naładowany strumień cząstek z gwiazdy macierzystej powodują utratę atmosfery.
Warunki stworzone przez gwiazdę ograniczają zdolności planet krążących w takim środowisku, by dać początek życiu. Jednak wiele zależy tutaj od gęstości i składu atmosfery planet, nie wspominając już o ich polu magnetycznym.
Do tej pory potwierdzono istnienie wyłącznie egzoplanety Proxima b. Proxima c została odkryta w 2019 roku i prawdę powiedziawszy to obecnie ma status kandydatki na planetę. Jej istnienie nie zostało jeszcze potwierdzone i potrzeba dalszych badań, by to dokładnie ustalić. Podobnie sprawa wygląda z Proximą d.
Z zaprezentowanych przez astronomów danych wynika, że kandydatka na planetę – Proxima d – ma ćwierć masy Ziemi. Sygnał obecności nieznanej planety został dostrzeżony za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu znajdującego się w Chile i należącego do Europejskiego Obserwatorium Astronomicznego (ESO). Kandydatka została odkryta metodą prędkości radialnych i jest ona najmniejszą dotychczas planetą odkrytą tą techniką. Metoda ta działa na zasadzie wyszukiwania niewielkiego chybotania w ruchu gwiazdy spowodowanego przez przyciąganie grawitacyjne planety. Efekt od grawitacji Proximy d jest tak mały, że powoduje ruch Proximy Centauri do przodu i do tyłu na poziomie około 40 centymetrów na sekundę (1,44 km/h).
Źródło: ESO, fot. ESO/L. Calçada. Na zdjęciu artystyczna wizja planety Proxima d
