Uprawiana na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej sałata jest tak samo pożywna i smaczna, jak ta uprawiana na Ziemi – przekonują naukowcy z NASA. Sałata uprawiana w przestrzeni kosmicznej jest pierwszym krokiem do bardziej zróżnicowanej diety astronautów. Możliwość upraw żywności w warunkach mikrograwitacji może również okazać się kluczowa przy długich i dalekich misjach kosmicznych.
Gioia Massa z Nasa Kennedy Space Center zarządzająca projektem uprawy sałaty i innych roślin na pokładzie ISS przyznała, że żywność uprawiana w kosmosie może być kluczowa dla astronautów podczas długich misji, jak chociażby załogowa misja na Księżyc czy ewentualna załogowa misja na Marsa. Wyniki eksperymentów z uprawą roślin na ISS opublikowano w czasopiśmie „Frontiers in Plant Science”.
- Jeśli przechowujesz zapakowaną żywność przez długi czas, jej jakość, smak i wartości odżywcze spadną, witaminy ulegną degradacji. Nie możemy zagwarantować, że astronauci dostaną wystarczającą ilość składników odżywczych. U wielu astronautów następuje utrata masy ciała podczas misji – powiedziała Massa. Dodała też, że uprawa roślin i opieka nad nimi na pokładzie stacji kosmicznej może mieć także korzyści psychologiczne dla astronautów.
Kosmiczna żywność poprawiła się w ostatnich latach. Pierwsi astronauci nie mieli wielkiego wyboru. Wyciskali posiłki z tubek przypominających pastę do zębów. Dziś jest już inaczej i menu astronautów znacznie się zmieniało. Obecnie mają do dyspozycji chociażby świeże owoce dostarczane z Ziemi. Mogą wybierać w różnych produktach żywnościowych, choć na orbicie nadal istnieją pewne ograniczenia, jeśli chodzi o niektóre rodzaje żywości.
Na przykład wszystko, z czego mogą sypać się okruszki, jest uważane za niebezpieczne. Dlaczego? Na Ziemi okruszki można zwyczajnie zgarnąć ze stołu i wyrzucić, ale w warunkach mikrograwitacji, takie malutkie cząsteczki żywności mogą zatkać systemy, od których zależy podtrzymanie życia, jak chociażby niektóre systemy elektryczne statku kosmicznego czy filtry powietrza. Produkty żywnościowe wynoszone na orbitę muszą mieć też przedłużony termin zdatności do spożycia. To na wypadek, gdyby problemy miały misje towarowe uzupełniające zapasy.
To wszystko pokazuje, że żywienie astronautów nie jest łatwe. Ale mowa tutaj o członkach misji kosmicznych na orbicie okołoziemskiej, którzy polegają na dostawach z Ziemi. Jednak w przypadku planowanych wypraw załogowych w dalsze miejsca Układu Słonecznego, jak chociażby Mars, oznacza to zabranie ze sobą ogromnej ilości zapasów... albo nauczenie się wytwarzania żywności w przestrzeni kosmicznej.
Sałatę na pokładzie ISS uprawiano partiami w latach 2014–2016. System produkcji warzyw - znany jako Veggie - składał się z uszczelnionych jednostek zawierających glebę, oświetlenie LED i system nawadniania. Do eksperymentu naukowcy wybrali czerwoną odmianę sałaty siewnej (Lactuca sativa), ponieważ jej nasiona kiełkują niezawodnie w trudnych warunkach. Sałaty rosły sobie bez zakłóceń przez 33 do 56 dni, zanim zostały zebrane i zjedzone. Część została zamrożona i wróciła na Ziemię w celu analizy chemicznej i biologicznej.
Massa i jej koledzy z NASA Kennedy Space Center przeanalizowali trzy partie sałaty uprawianej na ISS. Naukowcy porównali kosmiczne warzywa do sałaty uprawianej na Ziemi w podobnych warunkach środowiskowych jak na ISS, kontrolując wilgotność, stężenie dwutlenku węgla i temperaturę.
Po dokładnym zbadaniu roślin naukowcy nie znaleźli prawie żadnych różnic w porównaniu z sałatą uprawianą na Ziemi. Sałata wyhodowana w kosmosie była podobna w składzie do roślin uprawnych z Ziemi, a niektóre rośliny były nawet bogatsze w pierwiastki, takie jak potas, sód, fosfor, siarka i cynk.
- Byliśmy trochę zaskoczeni tymi wynikami, ponieważ uważaliśmy, że poziomy składników odżywczych w roślinach mogą się kumulować inaczej podczas lotu w przestrzeni kosmicznej – przyznała Massa.
Na liściach uczeni znaleźli więcej drobnoustrojów niż na sałacie uprawianej na Ziemi. Badacze zasugerowali, że to prawdopodobnie z powodu warunków panujących na ISS, czyli cieplejszym, bardziej wilgotnym i przede wszystkim zamkniętym systemie obiegu powietrza. Ale na liściach nie stwierdzono niebezpiecznych bakterii, jak chociażby E. Coli.
W planach jest rozszerzenie gamy produktów roślinnych uprawianych na pokładzie ISS. Naukowcy chcą spróbować uprawy kapusty chińskiej, pomidorów, papryki czy jarmużu. Eksperymenty te mają zacząć się jeszcze w tym roku.
Źródło:The Guardian, fot. NASA
