Wsteczne odliczanie przed startem pierwszej misji w ramach programu Artemis zostało 29 sierpnia wstrzymane na 40 minut przed końcem. Początkowo na 10 minut na potrzeby krótkiej narady zespołu, ale ostatecznie zrezygnowano z dalszych prób w poniedziałkowym oknie czasowym. Następnego dnia, po gruntowej analizie odnotowanych problemów z jednym z silników oraz wyciekiem wodorowego paliwa, podjęto decyzję o ponownym podejściu w sobotę 3 września, pomiędzy 20:17 a 22:17 czasu polskiego.
Biorąc pod uwagę specyfikę misji kosmicznych oraz wyjątkowość tej konkretnej, czyli pierwszy realny sprawdzian w dużej mierze zupełnie nowych albo gruntownie zmodyfikowanych systemów, podzespołów, procedur, nie stało się nic niezwykłego. Administrator NASA Bill Nelson w pierwszym komentarzu podkreślił, że przy tak skomplikowanym przedsięwzięciu, dopóki nie ma absolutnej pewności, że wszystko gra, nikt nie podejmie nadmiernego ryzyka nakazując odpalenie rakiety. Nelson przywołał też swoje osobiste doświadczenie z udziału w misji kosmicznego wahadłowca Columbia w 1986 r. Wówczas start przekładano 4 razy. Za piątą próbą misja przebiegła bezbłędnie.
Co się dokładnie wydarzyło w poniedziałek? Nie udało się schłodzić czterech silników RS-25 do temperatury około minus 251 stopni Celsjusza, przy czym niezgodnie z normą zachowywał się silnik nr 3, który wykazywał wyższe temperatury niż pozostałe silniki. Zauważono także wyciek wodoru na elemencie masztu serwisowego, zwanym kanałem oczyszczającym, ale poradzono sobie z tym, ręcznie regulując przepływ paliwa.
Tymczasem meteorolodzy z U.S. Space Force Space Launch Delta 45 przewidują korzystne warunki pogodowe na sobotę. Spodziewane są sporadyczne opady deszczu, które nie powinny jednak zakłócić przebiegu całej operacji.
Artemis to nazwa amerykańskiego programu lotów kosmicznych, który realizują NASA, firmy prywatne, a także partnerzy międzynarodowi, m.in. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA). To pierwszy z lotów, które mają doprowadzić do powrotu astronautów na Księżyc, a później założenia tam stałej bazy.
Misja Artemis I zakłada lot statku Oriona wokół Srebrnego Globu. Misja będzie trwać kilka tygodni, a kapsuła zbliży się na odległość około 100 km do powierzchni naszego naturalnego satelity. Jeśli wszystko się uda, to kolejny start w programie Artemis, planowany na rok 2024, będzie już lotem załogowym, ale jeszcze bez lądowania na Księżycu.
Lot astronautów wraz z lądowaniem na Srebrnym Globie jest zaplanowany na 2025 rok. Weźmie w nim udział kobieta. Jak w przypadku każdego tego typu przedsięwzięcia, ze względu na poziom skomplikowania, konieczność zachowania najwyższych standardów oraz minimalizacji ryzyka, daty rozpoczęcia następnych etapów mogą ulegać przesunięciom.
Warto dodać, że w ramach misji Artemis I, na pokładzie kapsuły Orion znajdą się czujniki radiacji zaprojektowane w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN. Polscy uczeni są też członkami zespołu monitorującego pracę Europejskiego Modułu Serwisowego, który powstał na bazie europejskiego bezzałogowego statku towarowego Automated Transfer Vehicle (ATV), realizującego wcześniej misje do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Moduł umieszczony będzie tuż poniżej kapsuły załogowej Oriona, dostarczy do niej napęd, zasilanie, kontrolę temperatury oraz wodę i powietrze dla czwórki przyszłych astronautów. Panele słoneczne o rozpiętości 19 metrów zapewnią zasilanie, które na Ziemi wystarczyłoby dla dwóch gospodarstw domowych.
Na pokładzie rakiety Orion znajdują się też się detektory podczerwieni do monitorowania pracy kluczowych systemów środowiskowych, wyprodukowane przez polską firmę VIGO Photonics. VIGO Photonics jest globalnym producentem najbardziej zaawansowanych fotonicznych detektorów średniej podczerwieni, modułów detekcyjnych oraz materiałów półprzewodnikowych. Wybrane przez NASA detektory podczerwieni zostały zamontowane w Laserowym Systemie Monitoringu Powietrza (ang. Laser Air Monitor System – LAMS). LAMS umożliwia pomiar stężenia dwutlenku węgla (CO2), pary wodnej (H2O) oraz tlenu (O2) wewnątrz kabiny załogowej oraz skafandrów kosmicznych.
Źródło: POLSA, fot. NASA
