Dwa leki przeciwnowotworowe w połączeniu okazały się wydłużać życie myszy o około 30 proc. Ale kombinacja ta oferuje nie tylko dłuższe życie – gryzoniom pozwalała cieszyć się dobrym zdrowiem do późnej starości. Wyniki nowych badań sugerują, że koktajl tych dwóch leków może być obiecującą strategią walki z chorobami związanymi z wiekiem i promowania długowieczności.
W nowych badaniach, które ukazały się na łamach pisma „Nature Aging” (DOI: 10.1038/s43587-025-00876-4), naukowcy z Max Planck Institute for Biology of Ageing ustalili, że połączenie rapamycyny i trametynibu wydłuża życie myszy laboratoryjnych o około 30 proc. Leki te są stosowane w leczeniu różnych nowotworów i pojedynczo również wydłużały życie myszy, jednak w połączeniu działają znacznie lepiej. Kombinacja obu medykamentów wpływa na ekspresję genów inaczej niż leki te podwane osobno. Ma również pozytywny wpływ na zdrowie myszy w podeszłym wieku poprzez zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie.
Koktajl młodości
W badaniach naukowcy dodawali do karmy setek myszy rapamycynę, trametynib lub oba leki od szóstego miesiąca życia i sprawdzali, jak długo gryzonie będą żyć i jak będzie przebiegał ich proces starzenia. Trametynib i rapamycyna okazały się wydłużać życie myszy, gdy były podawane oddzielnie, ale oferowały jeszcze większe korzyści, gdy były przyjmowane razem. Naukowcy wykazali, że sam trametynib wydłużał życie myszy o 5-10 proc., a sama rapamycyna o 15-20 proc. Ale w połączeniu oba środki wydłużały życie myszy o około 30 proc. Co więcej, leki te zmniejszyły również przewlekły stan zapalny i opóźniły rozwój choroby nowotworowej u starzejących się gryzoni.
Oba leki są stosowane w terapiach przeciwnowotworowych. Rapamycyna jest silnym geroprotektorem, czyli środkiem, który spowalnia proces starzenia i wydłuża życie. Środki te wpływają na ten sam szlak sygnałowy – sieć Ras/Insulina/TOR, która reguluje wiele procesów, w tym procesy starzenia oraz rozwój nowotworów. Do tego rapamycyna hamuje białko zwane mTOR, które reguluje podział i śmierć komórek i jest związane z rozwojem nowotworów oraz innych chorób. Z kolei trametynib zakłóca szlak molekularny zwany RAS/Mek/Erk, który odgrywa rolę w namnażaniu się komórek nowotworowych.
W swoich pracach badacze ustalili, że połączenie tych leków daje znacznie lepsze efekty, które prawdopodobnie nie są spowodowane wyłącznie zwiększeniem dawki. Analiza ekspresji genów w różnych tkankach pokazała, że ta kombinacja wpływa na aktywność genów inaczej niż jest to osiągane przez podawanie leków osobno. Naukowcy wskazali, że istnieją specyficzne zmiany w aktywności genów, które są spowodowane tylko przez połączenie tych dwóch leków.
Terapia dwoma lekami opóźniła wzrost guzów wątroby i śledziony u myszy oraz zmniejszyła związany z wiekiem stan zapalny występujący w mózgu, nerkach, śledzionie i mięśniach. Zwierzęta wydawały się być bardziej aktywne w podeszłym wieku w porównaniu z myszami z grupy kontrolnej. Miały też mniejszą masą ciała i wydolniejsze serca.
Opóźnianie starzenia
Ale myszy to nie ludźmi i nowe odkrycia wcale nie oznaczają, że za chwilę na rynku pojawią się środki wydłużające życie. Trzeba jeszcze upewnić się, że kombinacja tych leków działa u ludzi i czy jest bezpieczna. Autorzy badań wskazali, że oba leki zostały zatwierdzone do użytku w USA i UE, co powinno znacznie przyspieszyć przeprowadzenie badań klinicznych.
– Chociaż nie spodziewamy się podobnego wydłużenia ludzkiego życia, jakie zaobserwowaliśmy u myszy, mamy nadzieję, że badane przez nas leki mogą pomóc ludziom pozostać zdrowymi i wolnymi od chorób na dłużej. Dalsze badania na ludziach w nadchodzących latach pomogą nam wyjaśnić, w jaki sposób te leki mogą być przydatne dla ludzi i komu mogą przynieść korzyści – przyznała Linda Partridge z University College London w Wielkiej Brytanii i Instytutu Maxa Plancka w Niemczech.
Autorzy badań podkreślają, że te dwa leki mogą być dobrymi kandydatami na geroprotektory, czyli klasę leków mających na celu opóźnienie wystąpienia chorób i poprawę zdrowia osób starszych. Jednak na razie naukowcy planują zoptymalizować stosowanie trametynibu, aby zmaksymalizować jego korzyści, jednocześnie minimalizując skutki uboczne, takie jak utrata wagi i uszkodzenia wątroby.
– Trametynib, zwłaszcza w połączeniu z rapamycyną, jest dobrym kandydatem do przetestowania w badaniach klinicznych jako geroprotektor. Mamy nadzieję, że nasze wyniki zostaną wykorzystane przez innych i przetestowane na ludziach. Obecnie skupiamy się na optymalizacji stosowania trametynibu w modelach zwierzęcych – powiedział Sebastian Grönke.
Źródło: Max Planck Institute for Biology of Ageing, Live Science, fot. PxHere/ CC0
