Analiza wpływu obserwowanych zmian klimatycznych na wielkość powodzi na terenie Europy wykazała, że że zmiany przepływów maksymalnych rocznych w ostatnich 50 latach można przypisać zmianom klimatu. Skala zmian jest niezwykła. – Sugeruje to, że zmiany klimatyczne nie są kwestią odległej przyszłości, lecz już się dokonują – podkreśla Marzena Osuch z Instytutu Geofizyki PAN.
W ostatnim numerze prestiżowego czasopisma „Nature” został opublikowany artykuł pt. „Changing climate both increases and decreases European river floods„. Publikacja ta powstała pod kierownictwem prof. Güntera Blöschla z Politechniki Wiedeńskiej przy współpracy wielu europejskich grup badawczych. Autorzy artykułu reprezentują aż 35 instytucji badawczych z Europy. Autorką z Instytutu Geofizyki PAN i jednocześnie jedynym autorem z Polski jest dr hab. Marzena Osuch.
Rzeki zalewające równiny powodziowe powodują ogromne szkody. Rocznie szkody te szacuje się na ponad 100 miliardów dolarów. Zakres, w jakim zmiany klimatu wpływają na dotkliwość powodzi, nie był jak dotąd jasny. Na całym świecie wydaje się, że spójne trendy nie istnieją.
Austriacki specjalista od powodzi, prof. Günter Blöschl z Politechniki Wiedeńskiej, kierował badaniami, których celem była analiza wpływu obserwowanych zmian klimatycznych na wielkość powodzi na terenie Europy. Po raz pierwszy przeprowadzono analizę na tak szeroką skalę, dzięki wykorzystaniu danych z 3738 posterunków wodowskazowych zlokalizowanych na rzekach o naturalnym reżimie przepływu.
Wyniki pracy na podstawie danych z okresu 1960–2010 wskazują, że zmiany przepływów maksymalnych rocznych w ostatnich 50 latach można przypisać zmianom klimatu. Wyniki analizy trendów wskazują na różne tendencje oraz intensywność zmian: wzrost wielkości powodzi w Europie Północno-Zachodniej, natomiast spadek w Europie Południowej oraz Europie Wschodniej.
Zaobserwowano, że zmiany klimatu w różny sposób wpływają na wielkość powodzi w zależności od regionu:
- Zmiany w Europie Północno-Zachodniej (pomiędzy Islandią i Austrią) są wywołane głównie poprzez wzrost opadów jesiennych i zimowych.
- W Europie Południowej obserwowany spadek wielkości powodzi powiązano ze spadkiem wysokości opadów oraz wzrostem temperatury powietrza powodującej wzrost parowania.
- Na terenie Europy Wschodniej głównym czynnikiem determinującym spadek intensywności powodzi jest zmniejszenie miąższości pokrywy śnieżnej wywołane wzrostem temperatury powietrza.
Skala zmian powodziowych jest niezwykła: wahają się one od zmniejszenia oczekiwanych poziomów powodzi o 23 proc. na dekadę do wzrostu o 11 proc. na dekadę (w stosunku do średnich długoterminowych). Jeśli tendencje te utrzymają się w przyszłości, w wielu regionach Europy można spodziewać się poważnego wpływu na ryzyko powodziowe.
Zidentyfikowane zmiany wielkości powodzi są zgodne z wynikami projekcji modeli klimatycznych. – Sugeruje to, że zmiany klimatyczne nie są kwestią odległej przyszłości, lecz już się dokonują – podkreśla Marzena Osuch.
Źródło i fot.: IGF PAN. Na zdjęciu regionalne trendy zmian wielkości powodzi w Europie zaobserwowane na podstawie danych z lat 1960-2010. Na niebiesko oznaczono wzrost przepływów, a na czerwono ich spadki. Na mapie oznaczono również lokalizację 2370 posterunków wodowskazowych, z których pozyskano dane do analizy.