Przejdź do treści

Egipcjanie spożywali halucynogenne koktajle podczas starożytnych rytuałów

starożytny Egipt Bes

Spis treści

Wewnątrz naczynia ozdobionego wizerunkiem egipskiego boga Besa naukowcy znaleźli pozostałości mikstury, która mogła wywoływać halucynacje. Obecność halucynogenów w naczyniu sprzed 2200 lat wydaje się potwierdzać pisemne zapisy i mity starożytnych egipskich rytuałów i praktyk.

Analiza pozostałości znajdujących się wewnątrz naczynia sprzed 2200 lat wykazała, że mieściła się w nim halucynogenna mieszanka, która mogła być wykorzystywana podczas rytuałów, w których starożytni Egipcjanie odtwarzali mityczną historię. Na naczyniu widnieje postać Besa – bóstwa odstraszającego złe demony, chroniącego Egipcjan w życiu codziennym i oddalającego wszelakie zagrożenia. Tego typu naczyń jest niewiele, a nowe badania, które ukazały się na łamach pisma „Scientific Reports” (DOI: 10.1038/s41598-024-78721-8) rzucają nieco światła na to, w jaki sposób używano ich około 2000 lat temu.

Halucynogenny napój starożytnych Egipcjan

Będące przedmiotem badań naczynie obecnie znajduje się w kolekcji Tampa Museum of Art. W 1984 roku muzeum nabyło je od prywatnego kolekcjonera, który z kolei kupił je w 1960 od Maguid Sameda Art Gallery w Kairze. Nie jest jasne, gdzie i kiedy je znaleziono.

Na naczyniu znajduje się głowa Besa – egipskiego bóstwa, strażnika i opiekuna ciężarnych kobiet, bóstwa muzyki, tańca i radości, mającego zdolności do uzdrawiania i oczyszczenia. W czasach rzymskich Bes był jednym z najważniejszych bóstw czczonych w Egipcie.

Naukowcy z University of South Florida wraz z kolegami z uniwersytetów w Trieście i Mediolanie przeprowadzili analizę chemiczną pozostałości organicznych znajdujących się wewnątrz naczynia. Najpierw zdrapali osad z wewnętrznych ścian, a sproszkowaną próbkę poddali analizom z wykorzystaniem różnorakich technik, jak ekstrakcji starożytnego DNA czy spektroskopii w podczerwieni z transformacją Fouriera.

W próbce znaleźli ślady poganka rutowatego (Peganum harmala), grzybieni błękitnych (Nymphaea nouchali var. caerulea) i rośliny z rodzaju Cleome. Według badaczy, wszystkie znalezione rośliny wykazują właściwości psychotropowe. Uczeni odkryli również ślady alkoholu, sezamu, orzeszków piniowych, lukrecji i winogron, co według nich, jest mieszanką, która była „powszechnie stosowana, aby napój wyglądał jak krew”. Co ciekawe, badacze wykryli również pozostałości ludzkich płynów ustrojowych, takich jak ślina i krew. Uczeni sugerują, że płyny te zostały dodane jako składnik do mikstury.

– Nie ma żadnych badań, które wykazałyby to, co odkryliśmy – powiedział Davide Tanasi z University of South Florida. – Po raz pierwszy udało nam się zidentyfikować sygnatury chemiczne składników płynnej mikstury zawartej w kubku Besa z Tampa Museum of Art, w tym rośliny używane przez Egipcjan, z których wszystkie mają właściwości psychotropowe i lecznicze – dodał.

Magiczne rytuały

– Od bardzo dawna egiptolodzy spekulują, do czego mogły być używane naczynia z głową Besa i jaki rodzaj napoju, jak święta woda, mleko, wino lub piwo, był w nich spożywany – wyjaśnił Branko van Oppen z Tampa Museum of Art. – Eksperci nie wiedzieli, czy te kubki były używane w życiu codziennym, w celach religijnych czy w magicznych rytuałach – dodał.

Kilka teorii na temat tego typu naczyń czy kubków zostało sformułowanych na podstawie mitów, ale niewiele z nich zostało przetestowanych. Tanasi wskazuje, że zidentyfikowana mikstura była używana w magicznym rytuale odtwarzającym egipski mit, prawdopodobnie w celu zapewnienia płodności. W micie tym Bes uspokoił Hathor, boginię nieba związaną z płodnością, gdy była rozgniewana, „podając jej napój alkoholowy, wzbogacony roślinnym narkotykiem, zamaskowany jako krew”.

„Można by wnioskować, że naczynie z wizerunkiem Besa było używane do pewnego rodzaju rytuału odtwarzania tego, co wydarzyło się w ważnym wydarzeniu w egipskim micie” — napisali autorzy w publikacji.

– Te badania uczą nas o magicznych rytuałach w okresie grecko-rzymskim w Egipcie – powiedział Van Oppen. – Egiptolodzy uważają, że ludzie odwiedzali tzw. Komnaty Besa w Sakkarze, gdy chcieli potwierdzić pomyślną ciążę, ponieważ ciąże w starożytnym świecie były obarczone niebezpieczeństwami. Tak więc ta kombinacja składników mogła być używana w magicznym rytuale wywołującym wizję senną w kontekście tego niebezpiecznego okresu porodu – dodał.

– Religia jest jednym z najbardziej fascynujących i zagadkowych aspektów starożytnych cywilizacji – przyznał Tanasi. – Dzięki temu badaniu znaleźliśmy naukowe dowody na to, że mity egipskie zawierają w sobie jakąś część prawdy. Pomaga nam to rzucić światło na słabo poznane rytuały, które prawdopodobnie były wykonywane w Komnatach Besa w Sakkarze, w pobliżu Wielkich Piramid w Gizie – dodał.

Źródło: University of South Florida, Live Science, fot. Cassidy Delamarter

Udostępnij:

lub:

Podobne artykuły

Odkryto kanały sprzed 4 tys. lat używane do połowu ryb. Zbudowali je przodkowie Majów

Odkryto neandertalski „piec” sprzed ponad 60 tys. lat służący do wyrobu kleju

Połów ryb sieci rybackie archeologia kultura magdaleńska

Ludzie łowili ryby przy pomocy sieci już 16 tys. lat temu

Wyróżnione artykuły

Popularne artykuły