Dodano: 31 października 2018r.

Współuzależnienie - przejawy i sposoby przezwyciężania

Długoletnie życie z osobą uzależnioną jest źródłem zaburzeń emocjonalnych. Kiedy terapia alkoholowa, narkotykowa bądź hazardowa nie jest podejmowana przez uzależnionego członka rodziny lub nie przynosi oczekiwanych skutków, frustracja, lęk i poczucie bezsilności stają się jeszcze większe.

Współuzależnienie

 

Co to jest współuzależnienie?

W latach 80. ubiegłego wieku, za sprawą amerykańskiego psychiatry, Timmena Cermaka, termin "współuzależnienie" zyskał zastosowanie powszechne, choć jego rozumienie jest ciągle dyskutowane.

Chociaż współuzależnienie nie zostało wpisane do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i nie jest w związku z tym chorobą sensu stricto, wielu psychiatrów, psychologów i psychoterapeutów (np. wspomniany Timmen Cermak, Pia Mellody, Janet Woititz czy Melody Beattie) uważa współuzależnienie za jednostkę chorobową. Inni (Theodore Millon, Jacek Santorski, John Bradshaw) opowiadają się za ujęciem współuzależnienia jako zaburzenia osobowości, a jeszcze inni (np. Zofia Sobolewska-Mellibruda czy Hanna Szczepańska) interpretują współuzależnienie jako reakcję na stres życia z uzależnionym.

Niezależnie od przyczyn, współuzależnienie jest szkodliwą formą adaptacji do stresora, czyli uzależnionego i jego zachowań, jest wzięciem odpowiedzialności za uzależnionego w przesadny sposób, nadmierną koncentracją na drugiej osobie przy jednoczesnej rezygnacji z własnych potrzeb. Ponadto, jest chęcią nadmiernego kontrolowania wydarzeń i drugiej osoby czy wreszcie przejmowaniem obowiązków uzależnionego i tym samym obarczenie siebie ogromnym ciężarem.

Wspomnieć należy, że o ile uzależnienie jest chorobą, która utrudnia prawidłowe funkcjonowanie społeczne, fizyczne i psychiczne, przy czym osoba uzależniona najczęściej nie zdaje sobie sprawy ze swojego nałogu, o tyle współuzależnienie jest rodzajem uwikłania, które można przerwać. O współuzależnieniu mówi się w kontekście związku, z którego można wyjść - dotyczy ono zatem tylko partnerów czy małżonków, a nie rodziców i dzieci uzależnionego.

Jak rozpoznać, czy jesteśmy współuzależnieni?

Długotrwała relacja z osobą uzależnioną powoduje u współuzależnionego występowanie pewnych cech przystosowania do trwania w związku, które z kolei utrudniają zmiany zamykając błędne koło współuzależnienia. O współuzależnieniu możemy mówić, kiedy występują zachowania takie jak nieudane próby zmiany sytuacji, które polegają na zachowaniach kontrolujących uzależnienie (picie alkoholu, zażywanie narkotyków, gry hazardowe) przez partnera, zachowania nadopiekuńcze wobec partnera. Współuzależniony również próbuje poradzić sobie z sytuacją wciągając innych członków rodziny w kontrolowanie osoby uzależnionej albo podejmując nieudane ostatecznie próby wycofania się z relacji, do których należą zachowania demonstracyjne takie jak np. szantaż, zachowania wzmacniające poczucie bezradności (narzekanie, użalanie się) oraz brak zachowań zmierzających do rzeczywistego usamodzielnienia się.

 

Często obserwuje się też różne formy przystosowania do sytuacji, w konsekwencji szkodliwe dla współuzależnionego - m. in. izolowanie się od osób spoza najbliższej rodziny, dbanie o zachowanie pozorów idealnej rodziny za wszelką cenę, branie na siebie całej odpowiedzialności za rodzinę czy branie na siebie konsekwencji uzależnienia partnera oraz brak skutecznej obrony w przypadkach przemocy.

Jak wyjść z współuzależnienia?

Osoba współuzależniona zawsze znajduje się w sytuacji chronicznego stresu, co po pewnym czasie, zależnym od indywidualnych predyspozycji, powoduje zaburzenia, które z kolei nie pozwalają na zmianę sytuacji i powodują coraz większą frustrację, zniechęcenie i poczucie beznadziejności. Współuzależniony wkłada całą swoją energię w utrzymanie dobrego wizerunku rodziny (w tym uzależnionego) z jednej strony oraz w zmianę zachowań uzależnionego z drugiej. Niestety, im większe nasilenie takich zachowań ze strony współuzależnionego, tym większe jego cierpienie, lęk, poczucie rozczarowania i zaburzenia emocjonalne. Na uzależnienie ma bowiem wpływ tylko i wyłącznie osoba uzależniona, a zachowania rodziny, które pozwalają uzależnionemu na unikanie konsekwencji płynących z uzależnienia lub odbierane są przez niego jako niepotrzebne utyskiwanie, narzekanie i niezadowolenie, odnoszą skutek wręcz odwrotny do zamierzonego.

Dlatego ważne jest, aby osoba pozostająca w związku z uzależnionym poszukała dla siebie profesjonalnej pomocy w ośrodku oferującym możliwość stałej współpracy z psychoterapeutą specjalizującym się w terapii współuzależnień. Współuzależniony powinien skoncentrować się na swoich planach i marzeniach, co w konsekwencji pozwoli na poprawę jakości życia i współuzależnionego i pozostałych, nie uzależnionych członków rodziny. Nie jest łatwe osiągnięcie tego celu w pojedynkę - wsparcie profesjonalisty na tej wyboistej i niełatwej drodze jest nieocenione. Doświadczeni terapeuci spotkali się niemal z każdą sytuacją, która dla współuzależnionego może być nowa, dlatego już sama świadomość możliwości kontaktu z terapeutą i pewność uzyskania konkretnej, dobrej porady działa na współuzależnionego stymulująco, niweluje lęk i wzmacnia poczucie własnej wartości oraz utwierdza w słuszności swojego postępowania.

Mityngi jednej ze wspólnot osób mających członków rodzin chorujących na alkoholizm, rozpoczynają się często słowami, które mogą być wskazówką dla współuzależnionych szukających pomocy "Nie ma sytuacji na tyle złej, żeby nie można było jej poprawić, ani nieszczęścia na tyle wielkiego, żeby nie można było go zmniejszyć. Nie ma sytuacji kompletnie beznadziejnych, więc można znaleźć zadowolenie, a nawet szczęście bez względu na to, czy alkoholik wciąż pije, czy też nie".

Skorzystaj z pomocy Prywatnego Ośrodka Leczenia Alkoholizmu Terapie Tu i Teraz