Homo sapiens zapuścił się na europejskie terytoria neandertalczyków znacznie wcześniej, niż dotychczas sądzono. Odkryte w jednej z jaskiń w południowej Francji kamienne narzędzia oraz ząb należący do dziecka pozostawili po sobie przedstawiciele Homo sapiens – uważają naukowcy. Znaleziska te sugerują, że człowiek współczesny był obecny na zachodzie Europy już 54 tys. lat temu - 10 tys. lat wcześniej, niż wskazywały dotychczasowe ustalenia.
W jaskini Mandrin w Dolinie Rodanu we Francji naukowcy znaleźli ząb dziecka i unikalne kamienne narzędzia. Według nich, ząb należał do dziecka Homo sapiens, podobnie jak kamienne narzędzia. Odkrycia te dokonane przez zespół archeologów i paleoantropologów pod kierownictwem Ludovica Slimaka z Uniwersytetu w Tuluzie, przesuwają datę przybycia Homo sapiens do Europy Zachodniej na około 54 tys. lat temu.
Innym niezwykłym odkryciem jest to, że dwa gatunki - Homo sapiens oraz Homo neanderthalensis, na przemian zamieszkiwały jaskinię Mandrin w południowej Francji. Wyniki badań opublikowano w magazynie „Science Advances” (DOI: 10.1126/sciadv.abj9496).
Wykopaliska w Mandrin prowadzone są od 1990 roku. W jaskini znajdują się szczątki archeologiczne w warstwach datowanych na ponad 80 tys. lat. - Mandrin to jakby neandertalskie Pompeje. Co prawda bez żadnych katastrof naturalnych, ale z ciągłym przyrastaniem osadów w jaskini, powodowanym przez silny wiatr – mówi Slimak.
Jego zespół odkrył warstwę, znaną jako „warstwa E”, zawierającą co najmniej 1500 ciętych narzędzi krzemiennych, wykonanych bardziej precyzyjnie niż inne przedmioty z wyższych i niższych warstw.
- Miały one bardzo mały rozmiar, niektóre były mniejsze niż centymetr. Czegoś takiego nie znaleźliśmy nigdy u Neandertalczyków - mówi Slimak, który specjalizuje się w społecznościach neandertalskich. Ekspert uważa, że były to prawdopodobnie groty strzał, nieznane w Europie w tamtym okresie.
Przypisuje on te znaleziska kulturze zwanej Neronian, związanej z kilkoma stanowiskami w rejonie Rodanu.
W 2016 roku Slimak i jego zespół odwiedzili Peabody Museum w Harvardzie, by porównać swoje odkrycia z kolekcją rzeźbionych skamieniałości ze stanowiska Ksar Akil u podnóża góry Liban, jednego z głównych miejsc ekspansji Homo sapiens na wschód od Morza Śródziemnego.
Podobieństwo między technikami zastosowanymi na skamieniałościach oraz tymi, za pomocą których stworzono kamienne narzędzia przekonało Slimaka, że znaleziska z Mandrin są najstarszymi śladami Homo sapiens znalezionymi w Europie. Ząb mleczny znaleziony w warstwie „E” potwierdził te przypuszczenia.
W sumie w jaskini Mandrin badacze znaleźli dziewięć zębów, należących do sześciu osobników. Ich analizą zajął się Clement Zanolli, paleoantropolog z Uniwersytetu w Bordeaux. Jego werdykt był jasny - ząb mleczny z warstwy „E” był jedynym zębem Homo sapiens znalezionym w tym miejscu. „Ten skamieniały trzonowiec należący do dziecka dostarcza najwcześniejszych znanych dowodów na występowanie gatunku współczesnych ludzi w Europie Zachodniej" – podało w oświadczeniu Natural History Museum w Londynie.
Zespół archeologów następnie użył pionierskiej techniki, która analizuje warstwy sadzy ze ścian jaskini i pozwala odkryć ślady starożytnych pożarów. - Badacze wykazali, że współczesna populacja ludzka zajmowała ten obszar Doliny Rodanu przez około 40 lat – mówi Slimak. - W pewnym momencie obie populacje albo współistniały w jaskini, albo na tym samym terytorium - podsumowuje badacz.
Wyobraża on sobie, że neandertalczycy mogli służyć jako przewodnicy dla Homo sapiens, doprowadzając ich do najlepszych dostępnych źródeł krzemienia, z których niektóre znajdowały się w odległości do 90 kilometrów.
- Nic nowego... Dokładnie to samo stało się, gdy Europejczycy rozpoczęli kolonizację obu Ameryk czy Australii – zauważa Slimak.
- Odkrycia z Mandrin są naprawdę ekscytujące i stanowią kolejny element w układance tego, jak i kiedy współcześni ludzie przybyli do Europy - podsumowuje profesor Chris Stringer, współautor badania i specjalista w dziedzinie ewolucji człowieka w Natural History Museum w Londynie. - Lepsze zrozumienie nakładania się współczesnych ludzi i innych homininów w Eurazji jest niezbędne do poznania ich interakcji i tego, jak staliśmy się ostatnim pozostałym gatunkiem człowieka – dodaje.
Źródło: Science Alert, fot. Ludovic Slimak et. al, Science Advances, 2022
