Dodano: 07 kwietnia 2020r.

Testy broni jądrowej z czasów zimnej wojny pomogły ustalić, jak długo żyją rekiny wielorybie

Testy bomb atomowych przeprowadzone podczas zimnej wojny pomogły naukowcom po raz pierwszy poprawnie ustalić wiek rekinów wielorybich. Odkrycia te pomogą zapewnić przetrwanie największej ryby na świecie, sklasyfikowanej jako gatunek zagrożony.

rekin wielorybi

 

Rekiny wielorybie (Rhincodon typus) to największa ryba świecie. Osiąga długość około 13 metrów i masę przekraczającą 13 ton. Pomimo wysiłków podejmowanych w ciągu ostatnich lat w celu zwiększenia naszej wiedzy o tym gigantycznym stworzeniu, wiele istotnych cech gatunku pozostaje tajemnicą, w tym wiek, jaki mogą osiągać te ryby. Aby odpowiedzieć na to pytanie, naukowcy skorzystali z dość osobliwych danych. W określeniu wieku rekinów wielorybich pomogły testy broni jądrowej prowadzone latach 50. i 60. XX wieku.

Dziedzictwo zimnej wojny

Od dawna podejrzewano, że rekiny wielorybie, największe ryby w morzach i oceanach, żyją długo, ale teraz to potwierdzono. Okazuje się, że stworzenia te mogą żyć co najmniej 50 lat, choć badacze wskazują, że prawdopodobnie w odpowiednich warunkach żyją znacznie dłużej. Wyniki badań długości życia rekinów wielorybich ukazały się na łamach pisma „Frontiers in Marine Science”.

Ustalenie, jak długo żyją rekiny wielorybie czy płaszczki nie należy do łatwych zadań. Stworzenia te nie mają struktur kostnych zwanych otolitami, za pomocą których badacze obliczają wiek większości ryb. Do tej pory naukowcy stosowali inną metodę. Kręgi rekinów wielorybich mają wyraźne warstwy, trochę jak pierścienie drzew. Wiadomo od dawna, że ich liczba rośnie wraz z wiekiem zwierzęcia. Jednak dotychczas nie było zgody, co do czasu, w którym powstaje nowa warstwa. Niektórzy badacze sugerowali, że nowa warstwa tworzy się każdego roku, inni, że dzieje się to co sześć miesięcy.

Joyce Ong z Rutgers University, Steven Campana z University of Iceland i Mark Meekan z Australian Institute of Marine Science prześledzili dane dotyczące nuklearnego wyścigu zbrojeń w czasach zimnej wojny. W latach 50. i 60. XX wieku USA, Związek Radziecki, Wielka Brytania, Francja i Chiny przeprowadziły dziesiątki testów broni jądrowej. Wśród nich były detonacje w powietrzu, a jednym ze skutków takich eksplozji nuklearnych jest tymczasowy wzrost izotopu węgla-14 w atmosferze.

Węgiel-14 jest naturalnie występującym promieniotwórczym izotopem węgla, który jest często używany przez naukowców do określania wieku starożytnych kości czy artefaktów. Tempo rozpadu izotopu jest stałe i łatwe do zmierzenia, dzięki czemu idealnie nadaje się do datowania.

Testy bomb atomowych przeprowadzone od lat 50. XX wieku stworzyły charakterystyczny wzrost węgla-14. Opady po próbach nasyciły najpierw powietrze, a potem oceany. Izotop stopniowo przenikał przez sieci pokarmowe do każdej żywej istoty na planecie, wytwarzając podwyższoną sygnaturę węgla-14. To oznacza, że ​​ilość węgla-14 zawarta w kości utworzonej w momencie testów broni jest nieco większa niż zawarta w kościach wytworzonych w innym czasie.

Jak długo żyją rekiny wielorybie? 

Zespół naukowców porównał dane dotyczące prób jądrowych z ilością węgla-14 z warstw wzrostu w kręgach dwóch od dawna martwych rekinów wielorybich przechowywanych w Pakistanie i na Tajwanie. Umożliwiło to naukowcom określenie, jak często powstawały warstwy na kręgach rekinów wielorybich, a tym samym ile miały lat.

- Odkryliśmy, że jedna warstwa przypada na każdy rok - powiedział dr Meekan. - Jest to bardzo ważne, ponieważ błędy w określeniu wieku nie pozwolą na opracowanie odpowiedniej strategii ochrony tego gatunku – dodał.

Badania pokazały, że jeden z badanych okazów, ten z Pakistanu, w chwili zgonu miał 50 lat. Drugi, tajwański okaz, miał 35 lat w chwili śmierci. To pierwsze dokładne określenie wieku przedstawicieli tego gatunku.

- Wcześniejsze badania sugerowały, że największe rekiny wielorybie mogą żyć nawet 100 lat. Ale chociaż nasze zrozumienie zwyczajów i zachowań rekinów wielorybich uległo dużej poprawie w ciągu ostatnich 10 lat, podstawowe cechy tych stworzeń, takie jak wiek czy średnia długość życia były w dużej mierze nieznane. Nasze badanie pokazuje, że rekiny wielorybie rzeczywiście mogą osiągnąć sędziwy wiek i że długowieczność jest prawdopodobnie cechą tego gatunku – wyjaśnił Meekan.

 

Źródło: Australian Institute of Marine Science, fot. CC BY-SA 2.5/ ZacWolf/ Wikimedia Commons