Naukowcy z Egiptu wykorzystali tomografię komputerową, aby zajrzeć do środka nienaruszonej, nigdy nieotwieranej mumii nastolatka, który żył 2300 lat temu w bogatej rodzinie. Dzięki badaniom mumii, potocznie nazywanej „złotym chłopcem”, eksperci uzyskali lepszy wgląd w wierzenia starożytnych Egipcjan dotyczące życia po śmierci. Zmarły przed wiekami nastolatek został pochowany z 49 amuletami, miał na sobie sandały i był ozdobiony rytualnymi girlandami z paproci.
Starożytni Egipcjanie wierzyli, że po śmierci dusza może trafić do świata podobnego do tego na Ziemi. Ale aby tam się znaleźć zmarły musiał najpierw odbyć niebezpieczną podróż przez świat podziemny, a następnie przejść przez indywidualny sąd ostateczny. Z tego powodu krewni i balsamiści robili wszystko, aby pomóc ich ukochanym w dotarciu do celu.
W nowych badaniach naukowcy z Uniwersytetu w Kairze przy użyciu tomografii komputerowej cyfrowo „rozpakowali” mumię nastolatka, która od 1916 r. leżała nietknięta w podziemiach Muzeum Egipskiego w Kairze. Mumia „złotego chłopca” pochodzi z około 300 r. p.n.e. z okresu ptolemejskiego. Skany komputerowe ujawniły 49 cennych amuletów zdobiących ciało nastolatka.
Nowe badania dają wyjątkowy wgląd w procedury mumifikacji. Rzucają też więcej światła na wierzenia w znaczenie ozdób nagrobnych w okresie ptolemejskim. Wyniki analiz zostały opublikowane w czasopiśmie „Frontiers in Medicine” (DOI: 10.3389/fmed.2022.1028377).
– Badane przez nas zmumifikowane ciało było ozdobione 49 pięknie wykonanymi amuletami. Znajdowały się one pomiędzy fałdami zawinięć i wewnątrz ciała mumii – wyjaśnia główna autorka badania dr Sahar Saleem, profesor na Wydziale Medycyny Uniwersytetu Kairskiego w Egipcie.
– Wśród amuletów znajdowały się oko Horusa, skarabeusz, amulet horyzontu, łożysko, węzeł Izydy i inne. Wiele z nich było wykonanych ze złota, a niektóre z kamieni półszlachetnych, wypalanej gliny lub fajansu. Amulety miały chronić ciało i zapewnić mu witalność w życiu pozagrobowym – tłumaczy Saleem.
Mumia „złotego chłopca” została znaleziona w 1916 roku w nekropolii używanej między 332 a 30 rokiem p.n.e. w Nag el-Hassay w południowym Egipcie. Przechowywano ją w piwnicach Muzeum Egipskiego w Kairze i aż do teraz nie poddawano badaniom.
Mumia była ułożona wewnątrz dwóch trumien, zewnętrzna posiadała inskrypcję w języku greckim. Zmarły miał na sobie złoconą maskę na głowę, specjalne okrycie tułowia (kartonaż) oraz parę sandałów. Wnętrzności oraz mózg „złotego chłopca” zostały usunięte. Pozostawiono jedynie serce.
- Sandały miały prawdopodobnie umożliwić chłopcu wyjście z trumny. Zgodnie z rytualną Księgą Umarłych, zmarły powinien nosić białe sandały, co symbolizowało pobożność i czystość – mówi Saleem.
Tomografia komputerowa wykazała, że zmumifikowany chłopiec miał 128 cm wzrostu, nie był obrzezany i zmarł prawdopodobnie śmiercią naturalną. Na podstawie stopnia zrostu kości i braku zębów mądrości autorzy badania szacują, że zmarły miał 14-15 lat.
Na mumii odnaleziono ślady girland wykonanych z paproci. - Starożytni Egipcjanie byli zafascynowani roślinami i kwiatami. Wierzyli, że są one święte i mogą pomóc w zaświatach. Bukiety roślin i kwiatów umieszczano obok zmarłego w czasie pochówku. Zmarłemu ofiarowywano też rośliny podczas każdej wizyty na cmentarzu w czasie świąt - mówi Saleem.
Umieszczone przy mumii amulety pokazują mnogość egipskich wierzeń. Na przykład złoty liść umieszczony wewnątrz ust miał zapewnić zmarłemu możliwość mówienia w życiu pozagrobowym, węzeł Izydy miał chronić ciało, a podwójne pióropusze sokoła i strusia reprezentowały dwoistość życia duchowego i materialnego. W jamie piersiowej chłopca znaleziono złotego skarabeusza.
- Skarabeusz jest wspomniany w egipskiej Księdze Umarłych. Miał znaczenie w życiu pozagrobowym. Podczas sądu ostatecznego uciszał serce, aby nie świadczyło przeciwko zmarłemu. Umieszczano go wewnątrz ciała podczas mumifikacji. Miał zastąpić serce, gdyby ciało zostało go kiedykolwiek pozbawione - wyjaśnia Saleem.
Dzięki wykonanym badaniom kierownictwo Muzeum Egipskiego zdecydowało się przenieść mumię do głównej sali wystawowej. W nowym miejscu zwiedzający mogą podziwiać „złotego chłopca” oraz zdjęcia wykonane za pomocą tomografu.
Źródło: Frontiers, fot. SN Saleem, SA Seddik, M el-Halwagy
