W północnej Gwatemali naukowcy odkryli blisko tysiąc nieznanych dotąd osad, które łącznie zajmują powierzchnię około 1685 kilometrów kwadratowych i są połączone 177 kilometrami starożytnych dróg. Odkryć dokonano przy pomocy lidaru - technologii skanowania laserowego powierzchni z powietrza, dzięki której już wcześniej dokonano spektakularnych odkryć.
Zespół naukowców z kilku amerykańskich instytucji, we współpracy ze swoimi kolegami z Francji i Gwatemali, odkrył na ogromnym obszarze północnej Gwatemali 964 osady połączone ze sobą siecią dróg. Uczeni uważają, że budowle pochodzą z okresu preklasycznego, który trwał od około 1000 roku p.n.e. do 200 roku n.e. W artykule opublikowanym w czasopiśmie „Ancient Mesoamerica” (DOI: 10.1017/S0956536122000244) grupa opisała przeprowadzone badania z wykorzystaniem technologii Lidar.
Lidar (Light Detection and Ranging) to system wykrywania podobny do radaru, ale oparty na świetle laserowym, a nie falach radiowych. W ostatnich latach wykorzystywany był do mapowania gęstych lasów tropikalnych w poszukiwaniu śladów starożytnych cywilizacji. Lasery stosowane w takich systemach są w stanie penetrować roślinność i wodę. Dzięki tej przełomowej technologii, naukowcy są w stanie cyfrowo usunąć z obrazów baldachim drzew i wierzchniej warstwy roślinności odsłaniając ukryte budowle, drogi i inne ciekawe dla archeologów miejsca.
Lidar pozwala w krótkim czasie przebadać ogromne obszary i to w niespotykanym dotychczas stopniu dokładności. W innym przypadku podobne badania trwałyby miesiącami i z pewnością nie byłyby tak starannie wykonane. Lidar nie oznacza, że archeolodzy nie pojawiają się na miejscu, jednak po zapoznaniu się z obrazem ze skanowania powietrznego, wiedzą, gdzie są najciekawsze miejsca i gdzie mają się udać.
Lidar już dowiódł swojej przydatności. W 2018 roku przy pomocy tej technologii w gwatemalskiej dżungli odkryto ruiny ponad 60 tysięcy domów, pałaców i innych struktur, które przez stulecia były ukryte przed wzrokiem współczesnego człowieka (więcej na ten temat w tekście: Megalopolis Majów. Zaskakujące odkrycia w północnej Gwatemali). Dzięki lidarowi archeolodzy ujawnili także prawdziwe rozmiary odnalezionego przed dekadą miasta Angamuco z 40 tys. budynków i innych struktur (więcej w tekście: Odkryto prawdziwe rozmiary starożytnego miasta. Miało tyle budynków, co Manhattan). Dzięki tej technologii odkryto też najstarszą i największą budowlę Majów (Najstarsza i największa budowla Majów odkryta w południowym Meksyku), setki kompleksów ceremonialnych sprzed tysięcy lat (W południowym Meksyku odkryto setki starożytnych kompleksów ceremonialnych), czy ruiny 11 miast i osad należących do nieznanej kultury (W boliwijskiej dżungli odkryto ruiny 11 miast należących do nieznanej kultury).
Naukowcy wykorzystali technologię lidar nad gęsto zalesionymi terenami północnej Gwatemali, aby przebić się przez porastającą dosłownie wszystko roślinność i odsłonić zapomniane, starożytne budowle. Studiując zapis lidaru natknęli się na coś, co opisali jako „rozległą, starożytną cywilizację Majów”.
„Badanie z wykorzystaniem lidaru ujawniło niezwykłe gęste rozmieszczenie budowli Majów, z których wiele jest bezpośrednio lub pośrednio połączonych rozległą siecią grobli” – napisali naukowcy w publikacji.
Wcześniej archeolodzy zakładali, że ten zakątek imperium Majów był słabo zaludniony, jednak złożoność nowo odkrytych miejsc sugeruje coś innego. „Ogrom pracy przy budowie masywnych platform, pałaców, tam, grobli i piramid sugeruje zaangażowanie tysięcy robotników” – wskazali w publikacji naukowcy.
Zbudowanie tak licznych osad z wieloma budynkami, połączonych drogami wymagało wysoko wykwalifikowanych specjalistów – budowniczych, architektów, specjalistów od logistyki czy nawet przedstawicieli organów ścigania. Wszyscy oni działali w ramach jednego celu, wskazują badacze.
Wśród wielu ujawnionych przez lidar niespodzianek architektonicznych badacze wyróżniają zadziwiającą sieć grobli, jako „jedno z ukoronowań” starożytnych Majów. Ogółem zespół zidentyfikował 133 km dróg łączących różne osady, z dalszymi 38 km biegnących po groblach. Istnienie tak rozległych połączeń drogowych, jak wskazują badacze, pozwalało ludziom często odwiedzać inne osady, jednocześnie ułatwiając zbiorowy wysiłek, jaki włożono w powstanie osad i grobli.
W niektórych miejscach zidentyfikowano duże platformy i piramidy, co sugeruje, że mogły one służyć jako centra polityczne. Co ciekawe, społeczność zamieszkująca nowo odkryte osady charakteryzowała się zamiłowaniem do aktywności fizycznej, bo w całym systemie znaleziono łącznie 30 boisk do uprawiania różnych sportów.
Naukowcy wywnioskowali również, że gęstość zaludnienia na odkrytym obszarze była znaczna. Odkrycie to jest sprzeczne z teoriami sugerującymi, że wczesne osady mezoamerykańskie były zwykle słabo zaludnione. Ponadto, istnienie dużej populacji wymagało też pomysłowego systemu dostarczania wody. Naukowcy odkryli 195 sztucznych zbiorników, a także sieć kanałów do transportu wody w całym regionie.
„Monumentalna architektura, spójne jej formaty, określone granice terenu, instalacje do zbierania wody i drogi biegnące po groblach sugerują inwestycje w siłę roboczą, która jest sprzeczna z możliwościami organizacyjnymi pomniejszych społeczności i potencjalnie odzwierciedla strategie zarządzania w okresie preklasycznym” - wskazują autorzy publikacji.
Nowe odkrycia rzucają światło na ludzi, którzy żyli w tętniących życiem osadach tego zalesionego obszaru przez ponad 1000 lat. Uczeni mają nadzieję, że w przyszłych badaniach zostaną odkryte kolejne tajemnice tej starożytnej cywilizacji i być może nieznane dotąd osady, które pozostawały ukryte przez wiele stuleci.
Źródło: IFLScience, Phys.org, fot. Hansen et al., Ancient Mesoamerica 2022 (CC-BY 4.0)
