Dodano: 13 października 2021r.

Niezwykle obiecujący środek przeciwnowotworowy wytworzony z pasożytniczego grzyba

Związek znaleziony w kordycepsie chińskim – pasożytniczym grzybie, który rośnie w Tybecie, skutecznie eliminuje komórki nowotworowe. Naukowcy mają nadzieję, że może on w przyszłości stanowić nową opcję leczenia pacjentów z chorobą nowotworową.

Niezwykle obiecujący środek przeciwnowotworowy wytworzony z pasożytniczego grzyba

 

Kordyceps chiński, zwany niekiedy maczużnikiem chińskim (Ophiocordyceps sinensis), to grzyb porastający łąki na Wyżynie Tybetańskiej na wysokościach między trzy a pięć tys. metrów nad poziomem morza. Pasożytuje na larwach ćmy – rozwija się w żywej larwie, po czym ją zabija i mumifikuje. Następnie z ciała larwy wyrasta ciemnobrązowy, przypominający łodygę owocnik o długości kilku centymetrów. W tradycyjnej medycynie chińskiej owocnik jest niezwykle ceniony - zmumifikowane gąsienice z owocnikiem osiągają wysokie ceny. Przypisuje się mu właściwości wspomagające potencję i wzmacniające siły życiowe. Stosuje się go również jako afrodyzjak. Jednak współczesna nauka jak dotąd nie potwierdziła przypisywanych mu właściwości.

Kordycepina

Ale kordyceps chiński zawiera kordycepinę, która zwróciła uwagę naukowców. To związek z klasy analogów nukleozydów, który w swej strukturze jest bardzo podobny do DNA i może z nim tworzyć stabilne kompleksy. Innymi słowy może wbudowywać się w nić DNA podmieniając jedną z literek kodu genetycznego.

Całe życie na Ziemi jest zbudowane na tych samych podstawach. W DNA są zakodowane wszystkie informacje, które czynią organizmy żywe tym, czym są. Informacje te są „napisane” alfabetem składającym się z zaledwie czterech liter. Te litery to nukleotydy - cztery zasady azotowe, które są budulcem DNA. Dwie purynowe – adenina i guanina oraz dwie pirymidynowe – cytozyna i tymina. Każdą z tych substancji, dla ułatwienia, oznacza się jedną literką. I tak odpowiednio A – to adenina, T – tymina, C – cytozyna i G, którą oznacza się guaninę. Sposób ich uporządkowania dostarcza organizmom instrukcji do budowania białek.

Analogi nukleozydów podmieniają jedną z tych właśnie liter kodu genetycznego, co przeważnie prowadzi do mutacji i w efekcie śmierci komórki. Jednak tę właściwość uczeni wykorzystali w chemioterapii. Przy pomocy analogów podmieniają jedną z liter komórkom nowotworowym, co sprawia, że te mają problem z dalszym funkcjonowaniem. Analogi nukleozydów są także stosowane jako środki przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne i obecnie są postrzegane jako obiecujący kandydaci na nowe leki przeciwnowotworowe.

Kordycepina ekstrahowana jest z grzybów kordycepsu chińskiego jednak jest szybko rozkładana w krwiobiegu przez enzym deaminazę adenozynową (ADA). Wykazuje również słabą absorpcję do komórek, co oznacza, że ​​rzeczywista siła działania cząsteczki przeciwko komórkom nowotworowym w organizmie jest znacznie zmniejszona.

NUC-7738

Aby wzmocnić potencjał kordycepiny jako środka przeciwnowotworowego, naukowcy z Uniwersytetu Oksfordzkiego zmodyfikowali kordycepinę tak, by ta była chroniona przed działaniem enzymu ADA. Powstały w ten sposób związek został nazwany NUC-7738 i ma więcej zalet. Inżynieria genetyczna umożliwiła mu łatwiejsze wnikanie do komórek oraz wstępne aktywowanie, pomijając potrzebę wystawienia na działanie enzymu kinazy adenozynowej, by wywierać działanie przeciwnowotworowe.

Wstępne wyniki pierwszego badania klinicznego NUC-7738 na ludziach również wydają się jak dotąd pozytywne. Badanie fazy I, które rozpoczęło się w 2019 r. i nadal trwa, do tej pory objęło 28 pacjentów z zaawansowanymi guzami, które były oporne na konwencjonalne leczenie. Podawanie cotygodniowych dawek NUC-7738 pokazało, że środek jest dobrze tolerowany przez pacjentów. Co więcej, u pacjentów stwierdzono „zachęcające sygnały aktywności przeciwnowotworowej i przedłużonej stabilizacji choroby” – donoszą naukowcy w publikacji, która ukazała się na łamach pisma „Clinical Cancer Research” (DOI: 10.1158/1078-0432.CCR-21-1652).

Co ważne, badania pokazały, że NUC-7738 pozostawał aktywny przez co najmniej 50 godzin i okazał się od siedmiu do 40 razy silniejszy niż naturalna kordycepina w niszczeniu szeregu różnych komórek nowotworowych. Analizy molekularne wykazały, że środek wydaje się indukować śmierć komórek rakowych, głównie poprzez zakłócanie kluczowych szlaków sygnałowych, które umożliwiają proliferację tych komórek.

Obecnie trwają prace przygotowawcze nad fazą II badań klinicznych.

 

Źródło: Science Alert, fot. L. Shyamal/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0