Dodano: 06 maja 2021r.

Najstarszy celowy pochówek człowieka odkryty w afrykańskiej jaskini. Liczy 78 tys. lat

W jaskini w Kenii znaleziono grób trzyletniego dziecka sprzed 78 tys. lat. Jak przekonują naukowcy, jest to najstarszy udokumentowany przypadek celowego pochówku Homo sapiens. Odkrycie rzuca światło na sposób, w jaki nasi przodkowie opiekowali się w tamtych czasach swoimi zmarłymi.

Najstarszy celowy pochówek człowieka odkryty w afrykańskiej jaskini. Liczy 78 tys. lat

 

Śmierć jest naturalnie związana z życiem i spotka kiedyś każdego człowieka. Jednak różnimy się od zwierząt tym, że dbamy o ciała swoich zmarłych i starannie opiekujemy się nimi po śmierci. Szczątki trzyletniego dziecka znalezione u wylotu jaskini Panga ya Saidi to najstarszy udokumentowany przypadek celowego pochówku Homo sapiens na świecie. Opis odkrycia ukazał się na łamach pisma „Nature”.

Wyjątkowe odkrycie

Trzylatek został nazwany przez archeologów Mtoto, co w języku suahili oznacza „dziecko”. - Już gdy po raz pierwszy odwiedziliśmy Panga ya Saidi wiedzieliśmy, że jest to wyjątkowe odkrycie – mówi archeolog Nicole Boivin z Instytutu Maxa Plancka.

- To miejsce jest jedyne w swoim rodzaju. Kolejne sezony wykopalisk w Panga ya Saidi ugruntowały jego pozycję, jako kluczowego stanowiska archeologicznego dla wybrzeża Afryki Wschodniej. Znajduje się tam niezwykły zapis pierwszych przejawów ludzkiej kultury, technologii i działań symbolicznych. Wszystko sprzed 78 tys. lat – przekonuje Boivin.

Oczekiwanie na wydobycie Mtoto

Szczątki odkryto już w 2013 roku. Znajdowały się około 3 metry poniżej obecnego poziomu gruntu. Były złożone w dole, co wskazuje na fakt, że zostały zakopane. Małe, delikatne kości były jednak tak kruche i rozłożone, że nie mogły zostać wtedy wydobyte.

Dopiero w 2017 r. kości mogły zostać zabezpieczone na miejscu, a następnie odesłane do laboratoriów w Hiszpanii w celu przeprowadzenia szczegółowych analiz. Warto było czekać, aby Mtoto ujawnił swoje tajemnice.

- Zaczęliśmy odsłaniać części czaszki i twarzy, z nienaruszoną żuchwą i kilkoma zębami - opowiada archeolog María Martinón-Torres, która brała udział w badaniu szczątków. - Kręgosłup i żebra były również zachowane w zdumiewająco dobrym stanie. Można było zobaczyć nawet krzywiznę klatki piersiowej. Sugeruje to, że pochówek był nienaruszony, a rozkład ciała nastąpił w dole, w którym znaleziono kości – dodaje.

Mtoto ujawnia swoje tajemnice

Dwa zęby odkryte podczas analizy pozwoliły zespołowi badawczemu na potwierdzenie wieku dziecka. Z kolei badania mikroskopowe i chemiczne kości i otaczającego je osadu dostarczyły jeszcze większej ilości szczegółów.

Mtoto został złożony w dole i przykryty osadami z dna jaskini. Fakt, że rozkład ciała nastąpił już w ziemi oznacza, że pochówek miał miejsce niedługo po śmierci.

Odkryto najstarszy znany pochówek człowieka współczesnego

Rekonstrukcja pierwotnej pozycji dziecka w momencie znalezienia w jaskini Panga ya Saidi. Fot. Jorge González / Elena Santos

Ułożenie kości sugeruje, że Mtoto został pochowany na prawym boku, z kolanami podciągniętymi do klatki piersiowej. Ciało szczelnie owinięto w całun. Ponieważ nie zachował się żaden ślad tego całunu, musiał być on wykonany z nietrwałego materiału.

Pod głową Mtoto znajdował się rodzaj podpory lub poduszki, również wykonany z nietrwałego materiału. Wskazuje na to pośmiertne przemieszczenie kości czaszki. Zdaniem badaczy świadczy to o istnieniu praktyk pogrzebowych w miejscu pochówku.

Starożytne pochówki u różnych gatunków ludzi

Oznaki starożytnych, celowych pochówków zostały znalezione w innych częściach świata. Obejmują one okres nawet 800 tys. lat, ale większość z nich dotyczy innych gatunków z rodzaju Homo, takich jak Homo antecessor, Homo naledi i Homo neanderthalis.

Nowe odkrycie jest istotne, ponieważ pomaga zrozumieć, w jaki sposób wcześni Homo sapiens traktowali swoich zmarłych. Są to praktyki, które mają związek z organizacją społeczną, aspektami duchowymi i symbolicznymi, technologią i priorytetami społeczności.

Inny pochówek dziecka Homo sapiens sprzed 74 tys. lat odkryty w południowoafrykańskiej Border Cave może sugerować, że śmierć najmłodszych była wydarzeniem o szczególnym znaczeniu. Jednak sami naukowcy przyznają, że przy wielkości próby wynoszącej zaledwie dwa przypadki nie można mieć co do tego pewności.

Mtoto został znaleziony w warstwach archeologicznych, które zawierały narzędzia kamienne. Wcześniej nie było jasne, który gatunek z rodzaju Homo używał tych narzędzi. Pochówek dziecka sugeruje, że był to jednak Homo sapiens.

Podobieństwa do pochówków innych wcześniej znalezionych gatunków Homo wskazują, że praktyki kulturowe i artefakty mogły nie być tak wyraźnie rozgraniczone między różnymi praprzodkami ludzi.

- Pochówek zmarłych to praktyka kulturowa wspólna dla Homo sapiens i neandertalczyków - mówi antropolog Michael Petraglia z Instytutu Maxa Plancka. - To znalezisko rodzi pytania o pochodzenie, ewolucję i stopień podobieństwa praktyk pogrzebowych wśród blisko spokrewnionych gatunków ludzi – dodaje.

 

Źródło: Science Alert, fot. Jorge González/Elena Santos