Starotestamentowa Księga Jozuego może zawierać najstarszy znany opis zaćmienia Słońca. Naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge ustalili datę zdarzenia, co może pozwolić na bardziej precyzyjne określenie czasu panowania faraonów.
„W dniu, w którym Jahwe wydał Amorytów w moc synów Izraela, rzekł Jozue w obecności Izraelitów: Słońce, stań nad Gibeonem. I ty, księżycu, nad doliną Ajjalonu. I zatrzymało się słońce, i stanął księżyc, aż pomścił się lud na wrogami swymi. Czyż nie jest to zapisane w Księdze Sprawiedliwego? I zatrzymało się słońce pośrodku nieba i prawie cały dzień nie śpieszyło się do zachodu” – czytamy w rozdziale dziesiątym w Księdze Jozuego.
Powyższy fragment jest opisem drogi Izraelitów do Kanaanu (obecnie tereny Izraela i Palestyny) i ich walk przeciwko koalicji Amorejskiej. Dotychczas sądzono, że to metaforyczny opis zmagań Izraelitów z przeciwnościami losu, poetycki opis podróży, ale może być także czymś jeszcze. Według profesora nauk przyrodniczych Uniwersytetu w Cambridge Sir Colina Humphreysa, tekst może odnosić się do zaćmienia Słońca. Wyniki przeprowadzonych przez brytyjskich naukowców badań ukazały się w piśmie „Astronomy & Geophysics”.
Biblia odnosi się do Słońca i Księżyca stojącego nieruchomo, twierdzi Humphreys, ale oryginalny tekst w języku hebrajskim używa słowa, które w pokrewnym języku babilońskim, może również oznaczać zaćmienie. – Hebrajskie słowo „stoi nieruchomo” ma ten sam rdzeń, co babilońskie słowo opisujące zaćmienie – wyjaśnia Humphreys.
- Jeśli te słowa opisują prawdziwą obserwację, to chodzi o duże wydarzenie astronomiczne. Pytanie brzmi, co właściwie oznacza ten tekst. Zwykle tekst ten interpretowany jest dosłownie, że Słońce przestało się poruszać. Ale wracając do pierwotnego tekstu hebrajskiego, stwierdziliśmy, że alternatywnym sensem może być to, że Słońce i Księżyc przestały robić to, co zwykle robią: przestały świecić – mówi badacz.
- W tym kontekście hebrajskie słowa mogły odnosić się do zaćmienia Słońca, gdy Księżyc przechodzi między Ziemią a Słońcem i Słońce przestaje świecić – ocenia naukowiec. Humphreys i jego kolega Graeme Waddington, współautor pracy, nie są pierwszymi, którzy sugerują, że tekst biblijny może dotyczyć zaćmienia.
O tym, że Izraelici przebywali w Kanaanie w latach 1500-1050 p.n.e. mówi także tekst wyryty na Steli Merneptaha – władcy Egiptu, syna Ramzesa Wielkiego. Słowa wyryte w granitowym bloku mówią o kampanii i pokonaniu Izraelitów przez Mernepatha.
Badacze już wcześniej próbowali połączyć zaćmienie Słońca ze słowami z Księgi Jozuego oraz ze Steli Merneptaha, by ustalić datę tego wydarzenia. Wyniki te spełzły na niczym, gdyż naukowcy szukali całkowitego zaćmienia Słońca. I faktycznie, według obliczeń, całkowitego zaćmienia Słońca widzianego z terenów starożytnego Kanaanu nie było w branym pod uwagę przedziale czasowym. Ale mogło być inne zaćmienie – obrączkowe, kiedy tarcza Księżyca nie zasłania w całości Słońca. Starożytne słowo opisujące zaćmienie nie rozróżnia jego typu.
Ze skomplikowanych obliczeń dokonanych przez Humphreysa i Waddingtona wynika, że jedyne obrączkowe zaćmienie widoczne z tamtych terenów w latach 1500-1050 p.n.e. miało miejsce 30 października 1207 r. p.n.e.
Jeśli tezy badaczy zostaną potwierdzone będzie to najstarszy opis zaćmienia Słońca. Umożliwi również badaczom dokładne ustalenie lat panowania Ramzesa Wielkiego oraz Merneptaha, co będzie bardzo cenne dla historyków.
Krzystając z tych obliczeń, panowanie Merneptaha rozpoczęło się w 1210 lub 1209 r. p.n.e. Z innych tekstów egipskich wiemy, jak długo on i jego ojciec sprawowali władzę. Oznaczałoby to, że Ramzes Wielki rządził od 1276 do1210 r. p.n.e. To najbardziej dokładne daty odnoszące się do lat panowania faraonów. Praca naukowców z Cambridge może doprecyzować również daty panowania innych władców Egiptu.
Źródło: University of Cambridge, fot. Kevin Baird/ CC BY 2.0/ Wikimedia Commons
