Dodano: 08 listopada 2018r.

Na Borneo zidentyfikowano malowidła naskalne sprzed 40 tys. lat

W jaskini Lubang Jeriji Saléh na wyspie Borneo badacze odkryli liczące 40 000 lat rysunki. Są to jedne z najstarszych przykładów sztuki naskalnej na świecie.

Malowidła naskalne w jaskini Lubang Jeriji Saléh na Borneo

 

Archeolodzy z Australii i Indonezji zidentyfikowali najstarszy przykład sztuki figuratywnej. Sztuka figuratywna, pokazująca zwierzęta lub ludzi w ich naturalnych kształtach, jest jedną z najważniejszych innowacji we wczesnej kulturze ludzkiej. Odkrycia na Borneo wskazują, że nie powstałą ona w Europie, jak przypuszczało wielu naukowców, ale raczej w południowo-wschodniej Azji podczas ostatniej epoki lodowcowej.

Rysowanie zwierząt mogło być bramą do zilustrowania innych aspektów ludzkiego życia, w tym polowania i tańca. - Początkowo ludzie tworzyli figuratywne obrazy dużych zwierząt, a później zaczęli przedstawiać ludzki świat – powiedział prowadzący badania Maxime Aubert, archeolog i geochemik na Uniwersytecie Griffith w Australii.

Badania zostały opublikowane na łamach pisma „Nature”.

 

Jaskinia Lubang Jeriji Saléh, której wapienne ściany pokrywają starożytne działa sztuki, leży w odległych górach prowincji Kalimantan na wyspie Borneo w Indonezji. Prymitywne przedstawienia zwierząt i ludzi, szablony dłoni czy skomplikowane, abstrakcyjne motywy, w sumie setki malunków, są znane naukowcom od 1994 roku. Jednak dotąd badacze nie wiedzieli, kiedy powstały.

Przy do datowania wieku naskalnych dzieł badacze wykorzystali właściwości pierwiastków promieniotwórczych. Zastosowali metodę uranowo-torową, która opiera się na tempie rozpadu izotopów uranu i toru, które jest znane naukowcom.

Kiedy woda deszczowa przedostaje się przez wapień, rozpuszcza niewielką ilość uranu. Uran rozpada się na tor i protaktyn. Badając stosunek uranu do toru w węglanie wapnia, skorupie, która pokrywa ścianę jaskini, naukowcy ustalili, ile lat ma ta skorupa pokrywająca rysunki. Dzięki temu oszacowali wiek powstania malowideł w przedziale między 40 000 a 52 000 lat.

- Najstarszy zidentyfikowany przez nas przykład figuratywnej sztuki naskalnej, który datowaliśmy, to duży obraz niezidentyfikowanego zwierzęcia, prawdopodobnie gatunku dzikiego bydła, które wciąż żyje się w dżungli na Borneo – przyznał Aubert. Pradawna krowa jest najwcześniejszym znanym dziełem człowieka, przedstawiającym zwierzę.

Wcześniej najstarszym znanym obrazem zwierzęcym na świecie był przodek sarny liczący sobie około 35 000. lat znajdujący się również na indonezyjskiej wyspie - Sulawesi.

Malunek dzikiej krowy jest jednym z serii podobnych, czerwono-pomarańczowych obrazów, które zostały wykonane za pomocą pigmentu zawierającego tlenek żelaza. Zwierzęta są malowane w tym samym stylu, z dużym ciałem i małymi nogami.

Fot. Kinez Riza

Fot. Luc-Henri Fage

Badaczom udało się także ustalić wiek niektórych szablonów dłoni pozostawionych w jaskini. Mogą to być podpisy pradawnych artystów. Najstarszy zidentyfikowany ma co najmniej 37 000 lat. Inny z rysunków, tym razem przykład sztuki abstrakcyjnej, nie figuratywnej, może mieć nawet 51,8 tysięcy lat.

Wyniki badań pokazały, że starożytne dzieła sztuki w jaskini Lubang Jeriji Saléh powstały w trzech różnych okresach. Pierwsza faza, która przypada na okres od 52 000 do 40 000 lat temu, obejmuje odbicia dłoni i czerwonawo-pomarańczowe wizerunki zwierząt rysowane przy pomocy ochry.

Drugi okres w starożytnej sztuce z Borneo charakteryzuje się zastosowaniem fioletowego pigmentu i jest datowany na okres między 16 000 a 21 000 lat temu. Ta faza obejmuje kilka widocznych wizerunków ludzi, ale też szablony dłoni i abstrakcyjne symbole. Ludzie przedstawieni są w wyszukanych nakryciach głowy i angażują się w różne działania, takie jak polowanie lub rytualne tańce.

Naukowcy nie wiedzą jednak, czy te różne rodzaje sztuki jaskiniowe pochodzą od dwóch różnych grup ludzi, czy reprezentują ewolucję określonej kultury. Obecnie planowane są wykopaliska archeologiczne w jaskini, które być może dadzą więcej informacji o nieznanych artystach.

Ostatnia faza sztuki naskalnej obejmuje ludzkie postacie, łodzie i geometryczne symbole, które zostały w większości narysowane czarnymi pigmentami. Ten rodzaj sztuki może pochodzić od azjatyckich neolitycznych farmerów, którzy przeprowadzili się w te rejony około 4000 lat temu.

Na początku tego brytyjscy uczeni opublikowali badania dotyczące malowideł z trzech oddalonych od siebie o steki kilometrów jaskiń na terenie Hiszpanii. Rezultaty ich prac wskazały, że znajdujące się w jaskiniach rysunki powstały około 64 000 lat temu. Więcej na ten temat w tekście: Neandertalczycy byli pierwszymi artystami? Sztuka naskalna sprzed 64 tys. lat.

Z kolei za najstarszy rysunek w historii uznaje się kilka przecinających się linii wykonane z użyciem ochry, który były częścią większego dzieła. Fragment malowidła znaleziono na kawałku skały w jednej z jaskiń w RPA. Kawałek skały pochodzi z warstwy archeologicznej liczącej sobie 73 tys. lat, a sam rysunek przedstawia dziewięć krzyżujących się linii przypominających używany w obecnych czasach hasztag. Więcej na ten temat w tekście: Najstarszy rysunek w historii odkryty w RPA.

 

Źródło: Live Science, BBC, fot. Pindi Setiawan