Dodano: 11 czerwca 2018r.

Inkowie operowali lepiej od lekarzy z czasów wojny secesyjnej

Chirurdzy z czasów Imperium Inków przeprowadzali więcej udanych operacji czaszki niż amerykańscy lekarze podczas wojny secesyjnej – wynika z badań naukowców z University of Miami.

Ludzkie czaszki

 

Operacja czaszki bez współczesnych metod znieczulenia i antybiotyków może brzmieć jak wyrok śmierci. Mimo to trepanacje czaszki przeprowadzano od tysięcy lat od starożytnej Grecji po prekolumbijskie Peru. Nie wszystkim pacjentom udało się przeżyć, ale nowe badania czaszek z Imperium Inków sugerują, że odsetek trepanacji zakończonych powodzeniem był szokująco wysoki i sięgał nawet 80 proc. w porównaniu do 50 proc. podczas amerykańskiej wojny secesyjnej.

- Wciąż istnieje wiele niewiadomych dotyczących procedury i osób, u których wykonywano trepanację, ale wyniki w czasie wojny secesyjnej były ponure w porównaniu z czasami Inków – powiedział David S. Kushner z University of Miami Miller School of Medicine, główny autor publikacji w „World Neurosurgery”.

- W czasach Inków wskaźnik umieralności podczas takich operacji wynosił od 17 do 25 procent, a w okresie wojny secesyjnej wynosił od 46 do 56 procent. To duża różnica. Pytanie brzmi, w jaki sposób starożytni peruwiańscy chirurdzy osiągnęli wyniki znacznie przewyższające wyniki chirurgów podczas wojny secesyjnej? – podkreślił Kushner.

 

Być może tak wysoki wskaźnik niepowodzeń podczas operacji czaszki wiązał się z higieną, a właściwie jej brakiem podczas wojny domowej w USA. Według badań, które opierały się na obszernych analizach Johna Terano z Tulane University, który jest światowym autorytetem w dziedzinie starożytnych trepanacji czaszek w Peru i przeglądem literatury naukowej o trepanacjach na całym świecie, chirurdzy podczas wojny secesyjnej często używali niesterylnych narzędzi medycznych. Zdarzało się też, że sondowali otwarte rany goły rękami.

Trepanacja prawdopodobnie zaczęła się jako leczenie ran głowy. Taka operacja mogła oczyścić ranę z kawałków kości i zmniejszyć nacisk na mózg, który zwykle pęcznieje i gromadzi płyn po uderzeniu w głowę. Ale nie wszystkie trepanowane czaszki wykazują oznaki urazów głowy. Możliwe, że operacje były również stosowane w leczeniu innych przypadłości, takich jak chroniczne bóle głowy lub choroby psychiczne.

Czaszki ze śladami po operacji były znajdywane na całym świecie. Jednak w Peru znaleziono ich najwięcej, a suchy klimat spowodował, że znajdują się one w doskonałym stanie. Zespół Kushnera przeanalizował 59 czaszek z południowego wybrzeża Peru, których wiek wynosił między 400 a 200 rokiem p.n.e., 421 czaszek z centralnych wyżyn Peru z okresu od 1000 do 1400 roku naszej ery i 160 czaszek z wyżyn wokół Cusco – stolicy Imperium Inków, których wiek wskazuje na 1400-1500 rok naszej ery.

Naukowcy oceniali, czy pacjent przeżył, klasyfikując stopień przebudowy kości wokół trepanowanych otworów, co wskazuje na gojenie się rany. Jeśli kość wokół otworu chirurgicznego nie wykazywała oznak gojenia, naukowcy wiedzieli, że pacjent zmarł w trakcie lub bardzo krótko po operacji. Gładka kość wokół otworu wykazała, że ​​pacjent przeżył miesiące lub lata po zabiegu.

Według badań, tylko 40 proc. z najwcześniejszej grupy przeżyło operację. W drugiej grupie czaszek ten wskaźnik wskazywał już 53 proc., ale w ostatniej to już od 75 do 83 proc. Badacze zwrócili uwagę, że również techniki starożytnych chirurgów ulegały poprawie. Skutkowało to mniejszymi otworami czy nacięciami.

- Nie wiemy, w jaki sposób pradawni Peruwiańczycy zapobiegli infekcjom, ale wydaje się, że wykonywali dobrą robotę. Nie wiemy też, co stosowali jako znieczulenie, ale ponieważ operacji było tak wiele, musieli czegoś używać - być może liści koki. Może było coś jeszcze, może jakiś sfermentowany napój. Nie ma pisemnych zapisów, więc po prostu zgadujemy – wyjaśnił Kushner.

Bez względu na ich metody, starożytni Peruwiańczycy mieli dużo praktyki. Znaleziono ponad 800 prehistorycznych czaszek z dowodami trepanacji. To więcej niż łączna całkowita liczba prehistorycznych trepanowanych czaszek znalezionych w pozostałej części świata. Wydaje się, że kilku inkaskich pacjentów przeżyło wielokrotne trepanacje. Jedna z czaszek z wskazuje na pięć operacji.

 

Źródło: Science, University of Miami, fot. University of Miami