Dodano: 07 września 2021r.

Coś w pobliżu centrum Galaktyki emituje sygnały radiowe

Astronomowie zlokalizowali w pobliżu centrum Galaktyki źródło sygnałów radiowych. Zostało ono sklasyfikowane jako ASKAP J173608.2-321635, ale naukowcy nie byli w stanie ustalić, jaki rodzaj kosmicznego obiektu może pasować do jego dziwnych właściwości.

Centrum Drogi Mlecznej

 

W miarę jak nasze możliwości obserwacyjne stają się coraz lepsze, znajdujemy coraz więcej obiektów i procesów, których nigdy wcześniej nie widzieliśmy i które trudno wytłumaczyć. Tak też jest w przypadku nowo odkrytego źródła sygnałów radiowych, znajdującego się niedaleko centrum galaktyki. Astronomowie sklasyfikowali je pod nazwą ASKAP J173608.2-321635, ale nie byli w stanie ustalić, jaki rodzaj kosmicznego obiektu najlepiej pasuje do jego właściwości.

Badania naukowców pod kierunkiem Zitenga Wanga z University of Sydney w Australii zostały przyjęte do publikacji w „The Astrophysical Journal”, ale zanim się tam ukażą, są dostępne w bazie preprintów arXiv.

Tajemnicze emisje radiowe

„Przedstawiliśmy odkrycie i charakterystykę ASKAP J173608.2-321635 - wysoce spolaryzowanego, zmiennego źródła radiowego zlokalizowanego w pobliżu centrum Galaktyki. ASKAP J173608.2-321635 może reprezentować część nowej klasy obiektów odkrywanych za pomocą badań obrazowania radiowego” – wyjaśnia w publikacji zespół astronomów.

ASKAP J173608.2-32163 został odkryty za pomocą obserwatorium ASKAP (Australian Square Kilometer Array Pathfinder), które jest jednym z najczulszych radioteleskopów, jakie kiedykolwiek zbudowano do zaglądania w głąb radiowego Wszechświata. Za pomocą ASKAP rejestrowano wcześniej tajemnicze szybkie błyski radiowe (FRB) czy odkrywano nieznane dotąd galaktyki.

Na obecną chwilę uczeni nie wiedzą, czym może być nowo odkryty obiekt. Jest wysoce zmienny, emituje fale radiowe przez wiele tygodni, a następnie znika w szybkim tempie. Sygnał jest też silnie spolaryzowany – czyli kierunek drgań fali elektromagnetycznej jest skręcony zarówno liniowo, jak i kołowo.

ASKAP J173608.2-32163 jest również dość trudny do zauważenia. Obiekt, czymkolwiek jest, nie był widziany przed detekcją za pomocą ASKAP, dokonaną podczas pilotażowego przeglądu nieba w poszukiwaniu przejściowych źródeł radiowych (ASKAP VAST). Gdy dostrzeżono tajemnicze sygnały radiowe, skierowano w ich kierunku inne teleskopy. Radioteleskop Murriyang w Parkes w Australii nic nie zaobserwował, ale radioteleskop MeerKAT w RPA potwierdził wcześniejsze detekcje za pomocą ASKAP w lutym 2021 r.

Weryfikacja źródła jest ważna, ale pokazuje też, że jest ono dość nieuchwytne. Źródło nie pojawia się w obserwacjach rentgenowskich i bliskiej podczerwieni, ani w archiwach danych radiowych zebranych przez wiele teleskopów na przestrzeni wielu lat.

Obiekt nie pasuje do niczego, co znamy

Uczeni mają twardy orzech do zgryzienia. Ciężko jest ustalić, co emituje zarejestrowane sygnały radiowe. Istnieje kilka typów gwiazd, o których wiadomo, że różnią się długością fal radiowych, takich jak gwiazdy rozbłyskowe czy bliskie układy podwójne z aktywnymi chromosferami. Brak detekcji w promieniowaniu rentgenowskim i bliskiej podczerwieni sprawia jednak, że jest to mało prawdopodobne.

Gwiazdy rozbłyskowe zwykle mają emisję rentgenowską, która odpowiada emisji radiowej, a zdecydowana większość tego typu gwiazd ma też emisje w bliskiej podczerwieni, które powinny być wykrywalne.

Nie jest to też pulsar - rodzaj niezwykle szybko obracającej się gwiazdy neutronowej, która emituje wiązki promieniowania elektromagnetycznego, jak kosmiczna latarnia morska. Pulsary mają regularną okresowość, a sygnał z ASKAP J173608.2-32163 okresowo zanika, co nie pasuje do pulsarów. Uczeni monitorując zagadkowe źródło odnotowali też trzymiesięczny okres ciszy, co również jest niespójne z zachowaniem pulsarów.

Uczeni wykluczyli także rentgenowskie układy podwójne, rozbłyski gamma i supernowe.

Wskazówka

Jednak nowo odkryte źródło dzieli pewne właściwości z rodzajem równie tajemniczych sygnałów nazywanych Galactic Center Radio Transients (GCRT). W 2000 roku zidentyfikowano trzy takie sygnały, kolejne czekają na potwierdzenie.

Prawdę powiedziawszy, źródła GCRT także nie zostały jeszcze wyjaśnione, ale mają kilka cech wspólnych z ASKAP J173608.2-32163. Jeśli ASKAP J173608.2-32163 jest GCRT, detekcja ta może pomóc nam znaleźć więcej takich źródeł i dowiedzieć się, czym one są.

„Biorąc pod uwagę, że ASKAP J173608.2-321635 zazwyczaj nie jest wykrywany i może wyłączać się w skali czasowej od kilku tygodni do nawet jednego dnia, nasze rzadkie próbkowanie (12 kampanii w ciągu 16 miesięcy) sugeruje, że mogą istnieć inne podobne źródła. Zwiększenie częstotliwości badań i porównanie wyników tych poszukiwań z obserwacjami innych regionów pomoże nam zrozumieć, jak naprawdę wyjątkowy jest ASKAP J173608.2-321635 i czy jest związany z płaszczyzną Galaktyki, co powinno nam ostatecznie pomóc w wywnioskowaniu jego natury" - piszą uczeni w publikacji.

 

Źródło: Science Alert, fot. Square Kilometer Array. Na zdjęciu najdokładniejszy do tej pory obraz centrum naszej galaktyki wykonany przy pomocy sieci radioteleskopów MeerKAT w RPA.