Dodano: 17 lipca 2018r.

Chleb wypiekano już 15 tys. lat temu. Jeszcze przed nadejściem rolnictwa

Na stanowisku archeologicznym w północno-wschodniej Jordanii naukowcy odkryli zwęglone resztki chleba wypieczone 14 400 lat temu. To najstarszy bezpośredni dowód wypiekania chleba jaki do tej pory odnaleziono. Poprzedza nadejście rolnictwa o co najmniej 4000 lat.

Kamienne palenisko

 

Odkrycia naukowców z Uniwersytetu Kopenhaskiego, University College London oraz Uniwersytetu w Cambridge sugerują, że produkcja chleba oparta na dzikich zbożach mogła zachęcać społeczności zbieracko-łowieckie do uprawy zbóż, a tym samym przyczyniła się do rewolucji rolniczej w okresie neolitu.

Badacze znaleźli zwęglone resztki chleba na stanowisku archeologicznym zwanym Shubayqa 1, które związane jest z kulturą natufijską. Znaleziska dokonano na wykopaliskach prowadzonych na pustyni w północno-wschodniej części Jordanii. Ślady bytności kultury natufijkiej znaleziono w kilku miejscach na Bliskim Wschodzie. Została zidentyfikowana w latach 30. ubiegłego wieku. Naukowcy uważają, że jej rozwój przypadł na okres pomiędzy 10 500 a 9000 p.n.e.

Rezultaty badań zostały opublikowane na łamach pisma „Proceedings of National Academy of Science”.

 

- Obecność zwęglonych potraw w paleniskach z Shubayqa 1 jest wyjątkowym odkryciem, które dało nam szansę scharakteryzowania praktyk żywnościowych sprzed 14 tys. lat. Wyniki analizy resztek potraw wskazują, że dzikie wówczas zboża, takie jak owiec, pszenica czy jęczmień, zostały zmielone, przesiane i wyrobione przed przygotowaniem z nich potrawy. Odkryte resztki żywności są bardzo podobne do płaskich chlebów znalezionych na stanowiskach archeologicznych w Europie oraz wschodniej Turcji – powiedziała Amaia Arranz Otaegui z kopenhaskiej uczelni.

- Teraz wiemy, że produkty chlebopodobne były produkowane na długo przed rozwojem rolnictwa. Następnym krokiem jest ocena, czy produkcja i konsumpcja chleba wpłynęły w ogóle na pojawienie się uprawy roślin i udomowienie zbóż – dodał badaczka, główna autorka publikacji.

Archeolodzy przyznali, że kultura natufijska jest dla nich niezwykle interesująca, ze względu na okres, w którym ta społeczność żyła. Badacze określają ten okres, jako przejściowy. To wtedy pierwsze społeczności zaczęły prowadzić osiadły tryb życia, a ich dieta zaczęła się zmieniać. Na stanowiskach archeologicznych związanych z kulturą natufijską znalezione pierwsze narzędzia z kamienia przypominające sierpy, co zasugerowało naukowcom, że ta społeczność zaczęła uprawiać rośliny.

- Resztki płaskiego chleba znalezione w Shubayqa 1 są najwcześniejszym dowodem na wypiekanie pieczywa, jaki do tej pory znaleziono. Być może samo wypiekanie pojawiło się zanim nasi przodkowie zaczęli uprawiać roślin – wyjaśnił Tobias Richter z Uniwersytetu Kopenhaskiego.

- Te dowody potwierdzają niektóre z naszych koncepcji. Rzeczywiście mogło być tak, że wczesna i niezwykle czasochłonna produkcja chleba na bazie dzikich zbóż mogła być jedną z głównych sił napędowych późniejszej rewolucji rolniczej. Dzięki temu zaczęto uprawiać dzikie zboża, aby zapewnić sobie bardziej dogodne źródła pożywienia – dodał Richter, współautor publikacji.

Zwęglone pozostałości pożywienia analizowano za pomocą mikroskopii elektronowej w laboratorium University College London (UCL). - Identyfikacja chleba lub innych produktów zbożowych w archeologii nie jest prosta. Stworzyliśmy nowy zestaw kryteriów identyfikujących chleb, produkty z ciasta i owsianki w dokumentacji archeologicznej. Za pomocą skaningowej mikroskopii elektronowej zidentyfikowaliśmy mikrostruktury i cząstki zwęglonego pożywienia – wyjaśniła Lara Gonzalez Carratero z UCL, która odpowiadała za analizę mikroskopową.

- Chleb wymaga pracochłonnego przetwarzania obejmującego obieranie, mielenie zbóż i ugniatanie oraz pieczenie. To, że chleb został wyprodukowany przed metodami uprawy sugeruje, że było on postrzegany jako specjalne, wyjątkowe pożywienie, a chęć wyprodukowania większej ilości tego specjalnego pokarmu prawdopodobnie przyczyniła się do podjęcia decyzji o rozpoczęciu uprawy zbóż. Wszystko to opiera się na nowych metodologicznych opracowaniach, które pozwalają nam zidentyfikować resztki chleba z bardzo małych zwęglonych fragmentów – dodał Dorian Fuller z UCL.

 

Źródło: University of Copenhagen, fot. Alexis Pantos