Choroba grzybicza powodowana przez dwa gatunki grzybów dotknęła już ponad 500 gatunków płazów na całym świecie i jest odpowiedzialna za wyginięcie 90 z nich – wynika z nowych badań. Epidemia szaleje od lat 80. ubiegłego wieku i prawdopodobnie została wywołana przez człowieka.
Chytridiomikoza atakuje skórę żab, ropuch, salamender i innych płazów ogoniastych. Wywoływana jest przez dwa gatunki grzyba: Batrachochytrium dendrobatidis i Batrachochytrium salamandrivorans. Grzyby te zwykle żyją w glebie i wodzie, gdzie rozkładają martwy materiał organiczny. Zaatakowane przez grzyba zwierzęta mają problem z prawidłową regulację poziomu elektrolitów w naskórku. Dochodzi do znacznego zmniejszenie stężenia w surowicy krwi jonów potasu i sodu, co prowadzi do zatrzymania pracy serca i śmierci.
Chytridiomikoza jest obecna w 60 krajach na całym świecie. Największe szkody wyrządziła w Australii oraz krajach Ameryki Środkowej i Ameryki Południowej. Wyniki badań międzynarodowego zespołu naukowców zostały opublikowane na łamach pisma „Science”.
- Globalne skutki działania grzyba są uderzające. To prawie tak jak w Hollywood. Uwielbiamy te filmy o patogenach, które pojawiają się nagle i niszczą ludzkość. Dokładnie coś takiego widzimy w odniesieniu do płazów w prawdziwym świecie – powiedział Stephen Price z University College London.
Chytridiomikoza na całym świecie dotknęła już ponad 500 gatunków płazów powodując znaczny spadek ich populacji. Badacze przekonują, że odpowiedzialna jest za wyginięcie 90 gatunków płazów. Inne dobrze znane patogeny, takie jak choroba białego nosa atakujące nietoperze lub wirus Zachodniego Nilu, który zabija ptaki, wpłynęły tylko na ułamek liczby gatunków. Wpływ tych dwóch gatunków grzyba na bioróżnorodność jest porównywalny z wpływem najbardziej niszczycielskich gatunków inwazyjnych, takich jak koty i szczury.
- Choroba jest spowodowana przez grzyb, który prawdopodobnie pochodzi z Azji, gdzie lokalne płazy wydają się mieć odporność na tę chorobę - powiedział dr Ben Scheele z Australian National University, główny autor badań. - Wysoce zjadliwe choroby dzikiej fauny i flory, w tym chytridiomikoza, przyczyniają się do szóstego masowego wymierania. Badana przez nas choroba spowodowała masowe wymieranie płazów na całym świecie. Straciliśmy kilka naprawdę niesamowitych gatunków - dodał dr Scheele.
Badacze uważają, że choroba rozprzestrzeniła się po świecie przez handlarzy dzikimi zwierzętami. Jej epidemię zauważono w latach 80. zeszłego wieku, ale do tej pory nikt nie podjął się próby podsumowania niszczycielskiej działalności grzyba. Scheele zebrał zespół 41 ekspertów z całego świata, aby ocenić zakres problemu.
Każdy z zaangażowanych badaczy zebrał dowody na to, które gatunki płazów zostały dotknięte przez grzyby w ich regionie, przeszukując literaturę naukową i niepublikowane dane, a także przeprowadzając wywiady z innymi specjalistami. Straty obejmowały od około 20 proc. danej populacji aż do wyginięcia całego gatunku.
W Europie choroba dotknęła tylko kilka gatunków płazów. Być może, odpowiedzialne za epidemię grzyby dotarły tu wcześniej. Na Starym Kontynencie odnotowano masowe spadki liczby płazów w latach 50. i 60. XX wieku. Zostały one przypisane intensyfikacji rolnictwa, ale możliwe, że grzyb był w to również zaangażowany.
- Globalizacja i handel dziką fauną i florą są głównymi przyczynami tej globalnej pandemii i umożliwiają dalsze rozprzestrzenianie się podobnych chorób. Ludzie przenoszą rośliny i zwierzęta na całym świecie w coraz szybszym tempie, wprowadzając patogeny na nowe obszary – wyjaśnił Scheele. Badacz przyznał, że zachodzi pilna potrzeba ulepszenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa biologicznego i handlu dziką fauną i florą, aby zapobiec dalszemu wymieraniu gatunków. - Musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby powstrzymać przyszłe pandemie, dzięki lepszej kontroli nad handlem dzikimi zwierzętami na całym świecie – dodał uczony.
Badania wykazały, że zagrożonych jest nadal wiele gatunków. W ciągu następnych 10-20 lat z powodu chytridiomikozy nadal będziemy obserwować spadki populacji płazów. Niestety, grzyb, który raz trafił do ekosystemu już w nim pozostanie, a to dlatego, że nie wszystkie gatunki są zabijane przez chorobę. - Z jednej strony to szczęście, że niektóre gatunki są odporne na te grzyby, ale z drugiej strony oznacza to, że gatunki te przenoszą grzyby i stanowią dla nich rezerwuar, dlatego w środowisku istnieje stałe źródło choroby – wyjaśnił Scheele.
Źródło: Nature, Australian National University, fot. CC BY 2.5/ Wikimedia Comons/ Forrest Brem
