Grupa naukowców odkryła czarną dziurę, która czai się w odległości około 1000 lat świetlnych od Ziemi. To najbliżej znajdująca się czarna dziura, jaką odkryto. Obiektowi towarzyszą dwie gwiazdy, które można dostrzec nieuzbrojonym okiem.
Nowo odkryta czarna dziura znajduje się w odległości około 1000 lat świetlnych od nas. To na standardy kosmiczne bardzo niewielka odległość. Czarna dziura tworzy układ z dwoma gwiazdami wystarczająco jasnymi, by można było je zobaczyć gołym okiem. Ale samej czarnej dziury nie da się zobaczyć. Masywny obiekt ma tak silne przyciąganie grawitacyjne, że nic – nawet światło – nie może się mu oprzeć.
Najbliższa czarna dziura
Astronomowie odkryli czarną dziurę badając układ podwójny gwiazd znany jako HR 6819. Korzystali przy tym z pomocy 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO, który znajduje się w Obserwatorium La Silla w Chile. Kiedy przeanalizowali swoje obserwacje doszli do wniosku, że w badanym systemie ukrywa się trzeci obiekt – czarna dziura. Wyniki badań ukazały się na łamach pisma „Astronomy & Astrophysics”.
Naukowcy byli w stanie wywnioskować jej obecność na podstawie interakcji grawitacyjnych z pozostałymi dwoma obiektami w układzie. Obserwując układ przez kilka miesięcy ustalili orbity gwiazd, które wskazywały, że inny masywny, niewidoczny obiekt musi znajdować się w tym układzie.
Obiekt znajduje się w gwiazdozbiorze Lunety. Otaczające czarną dziurę gwiazdy można dostrzec gołym okiem z południowej półkuli bez użycia teleskopu czy lornetki, oczywiście przy sprzyjających warunkach atmosferycznych. – Byliśmy zaskoczeni, gdy uświadomiliśmy sobie, że to pierwszy system z czarną dziurą, który można dostrzec nieuzbrojonym okiem – powiedział Petr Hadrava z Czeskiej Akademii Nauk w Pradze, współautor badań.
Obserwacje wykazały również, że jedna z dwóch gwiazd krąży wokół niewidzialnego obiektu co 40 dni. Druga gwiazda krąży w znacznie większej odległości od tej pary.
Czarna dziura o masie gwiazdowej
Astronomowie obliczyli, że obiekt jest czarną dziurą o masie gwiazdowej i ma masę około cztery razy większą niż masa naszego Słońca. – Niewidzialny obiekt o masie co najmniej cztery razy większej niż masa Słońca może być tylko czarną dziurą – powiedział Thomas Rivinius z Europejskiego Obserwatorium Południowego, który kierował nowym badaniami. – Ten system zawiera najbliższą względem Ziemi czarną dziurę – dodał.
Po czarnej dziurze znajdującej się w układzie HR 6819, najbliższa znana czarna dziura leży około 3000 lat świetlnych od Ziemi w gwiazdozbiorze Jednorożca. Ale mogą być jeszcze inne czarne dziury, czające się jeszcze bliżej, ale jeszcze nie wykryte. Astronomowie szacują, że w samej Drodze Mlecznej są miliony czarnych dziur, choć wykryto dotychczas tylko kilkadziesiąt takich obiektów.
Czarna dziura w HR 6819 jest jedną z pierwszych czarnych dziur o masie gwiazdowej znalezionych w naszej galaktyce, która nie emituje jasnych promieni X podczas gwałtownych interakcji z gwiazdami towarzyszącymi. Odkrycie to może pomóc badaczom w znalezieniu innych podobnie „cichych” czarnych dziur w Drodze Mlecznej.
– W galaktyce muszą być setki milionów czarnych dziur, ale wiemy o bardzo niewielu z nich. Wiedza, czego szukać, powinna dać nam lepszą pozycję do ich znalezienia – zaznaczył Rivinius.
Źródło: ESO, fot. ESO/L. Calçada. Na zdjęciu artystyczna wizualizacja pokazująca orbity obiektów w układzie potrójnym HR 6819. System ten składa się z wewnętrznej pary z jedną gwiazdą (orbita w kolorze niebieskim) i nowo odkrytej czarnej dziury (orbita w kolorze czerwonym), a także z trzeciego obiektu – innej gwiazdy na szerszej orbicie (również kolor niebieski).
