Nowe badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii dostarczyły więcej dowodów na to, że zakłócenie pracy wewnętrznego zegara biologicznego może narazić ludzi na zwiększone ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych.
Zegar tyka w niemal każdej komórce naszych organizmów. Gdy praca tych zegarów zostaje zakłócona, powoduje to swoje konsekwencje, znacznie poważniejsze niż zaburzenia snu. Genetyczne mechanizmy, które kontrolują nasz rytm dobowy, są bardzo złożone. Zajmuje się nimi oddzielna dziedzina nauko – chronobiologia.
Wszyscy żyjemy według 24-godzinnego schematu. Jednak takie czynniki jak sztuczne światło, nocne zmiany, starzenie się, pewne choroby i podróżowanie w różnych strefach czasowych mogą obrócić nasz zegar biologiczny w ruinę. A to może prowadzić do niepożądanych efektów.
Nasz wewnętrzny zegar dostosowuje naszą fizjologię do odmiennych faz dnia. Zegar reguluje ważne funkcje, takie jak zachowanie, poziomy hormonów, sen, temperaturę ciała i metabolizm. Przewlekła niewłaściwa relacja między naszym stylem życia, a rytmem dyktowanym przez nasz wewnętrzny zegar, jest związana ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia różnych chorób.
Wewnętrzny zegar u ssaków znajduje się w mózgu, a dokładnie w jądrach nadskrzyżowaniowych przedniej części podwzgórza. Reguluje on dobowe rytmy fizjologiczne, biochemiczne i behawioralne. Rejony mózgu, gdzie znajduje się wewnętrzny zegar, są powiązane z szyszynką, która produkuje melatoninę w odpowiedzi na ilość i jakość światła odbieranego przez nasze oczy. Inaczej mówiąc odgrywa rolę koordynatora rytmu dobowego.
W badaniu przeprowadzonym na Wyspach Brytyjskich, które obejmowało 91 tysięcy osób, naukowcy stwierdzili, że zaburzenia zegara biologicznego były związane z zaburzeniami psychicznymi. Według nich jest to ostrzeżenie, że całe społeczeństwa stają się coraz słabiej dostosowane do naturalnych rytmów.
To największe tego typu badanie przeprowadzone do tej pory. Trwało od 2013 do 2016 roku. Jego wyniki zostały opublikowane w piśmie „The Lancet”.
- Nie ewoluowaliśmy, by gapić się w ekrany smartfonów po nocy. Swój telefon wyłączam o 22. – powiedział profesor Daniel Smith z University of Glasgow, który za część przypadków zaburzeń snu obwinia właśnie nowe technologie. Choć badanie wykazało związek między zakłóceniem rytmu dobowego, a zaburzeniami psychicznymi, nie wykazało ono, jakie są tego przyczyny.
Osoby biorące udział w badaniu nosiły przez tydzień monitory aktywności, aby ustalić, jak zakłócone są ich zegary biologiczne. Dodatkowo uczestnicy zostali poproszeni i wypełnienie ankiet dotyczących ich zdrowia psychicznego. Ci, którzy byli bardzo aktywni w nocy lub nieaktywni w ciągu dnia, zostali zaklasyfikowani jako osoby z zakłóceniami zegara biologicznego.
Te osoby były bardziej podatne na zmiany nastrojów niż osoby o bardziej typowym wzorze rytmu dobowego. Dodatkowo częściej cierpiały na zaburzenia depresyjne lub zaburzenia afektywne dwubiegunowe. Cechował je też wyższy poziom neurotyczności, częściej były samotne i były raczej niezadowolone z życia. Co więcej, osoby te miały wolniejszy czas reakcji. Według badaczy czas reakcji zapewnia pośrednią miarę funkcji poznawczych.
- Badanie mówi nam, że zegar biologiczny jest bardzo ważny dla zaburzeń nastroju i należy mu nadać większy priorytet w badaniach i organizowaniu społeczeństw. Musimy zreorganizować sposób, w jaki uczymy się i pracujemy, aby żyć w zgodzie z naszym naturalnym rytmem – przekonywał Smith.
Naukowcy już wcześniej zdawali sobie sprawę z wagi tego delikatnego systemu, który kontroluje nasze ciała i może wpływać na nasze zdrowie psychiczne. Laureatami ubiegłorocznej Nagrody Nobla z medycyny i fizjologii zostali badacze, którzy zajmowali się wyjaśnieniem mechanizmów kontrolujących nasz rytm dobowy. Więcej na ten temat w tekście: Naczelny zegar biologiczny jest ukryty w naszej głowie.
Źródło: Live Science, BBC, fot. Pixabay
