W jednej z jaskiń na terenach dzisiejszej Bułgarii naukowcy odkryli najstarsze kości współczesnego człowieka w Europie. Szczątki liczą ponad 46 tys. lat i wskazują, że współcześni ludzie i neandertalczycy wspólnie zamieszkiwali kontynent przez kilka tysięcy lat.
Szczątki i narzędzia znalezione w jaskini Baczo Kiro w Bułgarii dostarczając najwcześniejszych jak dotąd dowodów na pojawienie się gatunku Homo sapiens na kontynencie europejskim. Ale pojawienie się i rozprzestrzenienie współczesnych ludzi w Europie jest trudne do zrekonstruowania z powodu niewielkiej ilości starożytnych szczątków w zapisie kopalnym. Jedno jest pewne, nasze przybycie do Europy ostatecznie przypieczętowało los neandertalczyków, którzy zamieszkiwali Europę przed nami.
Chronologia pojawienia się współczesnego człowieka w Europie wydaje się nieco bardziej jasna dzięki datowaniu szczątków H. sapiens i różnych artefaktów znalezionych w jaskini Baczo Kiro leżącej u podnóża Starej Płaniny. W jaskini już w latach 70. XX wieku odkryto fragmentaryczne szczątki ludzi. W 2015 roku rozpoczęto kolejne wykopaliska w tym miejscu. Archeolodzy dokopali się do warstw osadów zawierających najstarsze pozostałości współczesnych ludzi, jakie kiedykolwiek znaleziono na kontynencie europejskim.
Naukowcy badający jaskinię wykorzystali najnowocześniejszy zestaw narzędzi, dzięki któremu udało im się zidentyfikować ząb oraz garść fragmentów kości jako należące do Homo sapiens. Wyniki tych badań ukazały się w piśmie „Nature” oraz w „Nature Ecology & Evolution”.
Badacze korzystając ze spektrometrii mas znaleźć sekwencje białek pasujące do H. Sapiens. Z setek niezidentyfikowanych fragmentów kości i zębów uzyskali pięć trafień dla współczesnego człowieka z początków górnego paleolitu, czyli z okresu trwającego od około 50–40 tys. do ok. 14–10 tys. lat p.n.e.
Datowanie radiowęglowe i sekwencjonowanie mitochondrialnego DNA pokazało, że współczesny człowiek zamieszkiwał jaskinię od około 45 do 43 tys. lat temu, chociaż niektóre szczątki wskazują na ponad 46 tys. lat. Uważa się, że ostatni neandertalczycy zniknęli około 40 tys. lat temu. Zatem te dwa gatunki ludzkie wspólnie zamieszkiwały kontynent przez co najmniej 6 tys. lat. Wcześniejsze badania wskazały, że współczesny człowiek i neandertalczycy krzyżowali się.
Oprócz ludzkich szczątków naukowcy odkryli w jaskini także ogromną gamę kamiennych narzędzi oraz narzędzi wykonanych z kości, a także liczne artefakty wykonane z kości 23 różnych gatunków zwierząt, w tym koraliki, figurki czy wisiorki wykonane z zębów niedźwiedzi jaskiniowych. Uczeni wskazują, że na przestrzeni tych kilku tysięcy lat interakcje H. sapiens z neandertalczykami mogły mieć wpływ na rozwój technologii, dzięki której wykonano te pierwsze przykłady biżuterii. Wskazują też, że to H. sapiens rozwinął rzemiosło.
„Niezależnie od złożoności poznawczej ostatnich neandertalczyków, wcześniejsze znaleziska z jaskini Baczo Kiro potwierdzają pogląd, że te szczególne nowości behawioralne obserwowane w malejących populacjach neandertalskich wynikały z kontaktów z migrantami H. sapiens” - napisali autorzy publikacji w „Nature”.
- Nasze odkrycia łączą ekspansję ówczesnych zaawansowanych technologii, takich jak ostrza i zawieszki wykonane z zębów i kości, z rozprzestrzenianiem się Homo sapiens ponad 45 tys. lat temu – powiedziała Shara Bailey z New York University, współautorka badań, które ukazały się na łamach „Nature”. - Potwierdza to, że Homo sapiens był głównie odpowiedzialny za te nowoczesne, jak na tamte czasy dzieła i że podobieństwa między tymi a innymi miejscami, w których neandertalczycy robili podobne rzeczy, są spowodowane interakcją między populacjami – dodał.
Bailey przyznała, że gdyby neandertalczycy byli autorami tych artefaktów, oznaczałoby to, że mieliby bardziej zaawansowane zdolności poznawcze niż obecnie się sądzi. - Niemniej jednak istnieją pewne podobieństwa w technikach produkcji stosowanych przez Homo sapiens w Baczo Kiro i neandertalczyków gdzie indziej, co wyjaśnia, że między tymi dwiema grupami zachodziła transmisja kulturowa – powiedziała Bailey.
Nie wszyscy naukowcy zgadzają się z wnioskami wyciągniętymi na podstawie tych badań. Mimo to odkrycia jako całość dają nam pełniejszy obraz tego, jak wyglądał ten okres w naszej historii.
Źródło: Science, New York University, fot. Nenko Lazarov/ Wikimedia Commons/ CC BY 2.5. Na zdjęciu jaskinia Baczo Kiro
