Od lat trwają prace nad uniwersalną szczepionką przeciwko różnym szczepom wirusa grypy. Wyniki ostatnich badań są bardzo zachęcające. Naukowcy poinformowali, że badana wersja szczepionki o nazwie FLU-v, która atakuje elementy wirusa obecne w każdym szczepie, niezależnie od mutacji, pomyślnie przeszła pierwsze testy kliniczne.
- Jesteśmy u progu uniwersalnej szczepionki przeciw grypie - powiedział dr Amesh Adalja, specjalista od chorób zakaźnych z Johns Hopkins Center for Health Security, który nie brał udziału w nowych badaniach. - W naszym środowisku od dawna żartuje się, że uniwersalna szczepionka przeciw grypie będzie za pięć lat. Myślę jednak, że tym razem naprawdę nadejdzie w ciągu najbliższych pięciu lat – dodał.
Na łamach pisma „Annals of Internal Medicine” naukowcy opisali wyniki I i II fazy testów klinicznych wersji szczepionki o nazwie FLU-v. Ustalili w nich, że pojedyncza dawka szczepionki zachęciła organizm do wytwarzania przeciwciał i wywołała silniejszą odpowiedź immunologiczną niż placebo. Badania przeprowadzono na małej próbie, bo liczącej 175 ochotników, ale rezultaty te wskazują, że szczepionka jest bezpieczna i potencjalnie skuteczna. Eksperymentalna szczepionka czeka teraz na badanie fazy trzeciej, które sprawdzi, jak skutecznie chroni przed grypą sezonową.
Każdy kolejny sezon grypowy rozpoczyna się od wyścigu badaczy z bardzo szybko mutującą grypą. Naukowcy starają się ustalić cechy rozwijających się szczepów grypy, by opracować szczepionkę, która zapobiegnie rozprzestrzenianiu się zakażeń. Proces ten jest długi i kosztowny. Światowa Organizacja Zdrowia publikuje dane dotyczące prawdopodobnych szczepów na kilka miesięcy przed nadchodzącym sezonem grypowym, ale wirus i tak może zrobić psikusa i zmutować w środku sezonu.
Opracowywane co roku szczepionki uruchamiają produkcję przeciwciał skierowanych przeciwko grypie. Niestety, regiony wirusowe atakowane przez te przeciwciała często mutują, co wymaga opracowania nowych szczepionek, aby nadążyć za ciągle zmieniającym się wirusem. Jak przyznała Olga Pleguezuelos z londyńskiej firmy SEEK zajmującej się opracowywaniem nowych farmaceutyków, dotychczasowe wysiłki zmierzające ku opracowaniu uniwersalnej szczepionki na grypę koncentrowały się na znalezieniu superprzeciwciała, które powstrzymywałoby wirusa przed infekowaniem komórek.
FLU-v działa inaczej. Atakuje części wirusa grypy, które w ostatnich latach najmniej ewoluowały. Celuje w białka, które nie różnią się znacząco między różnymi szczepami wirusa, zmniejszając zdolność grypy do maskowania się przed układem odpornościowym poprzez ciągłą ewolucję do innej formy.
Do opracowania wersji FLU-v naukowcy wykorzystali algorytmy komputerowe. Dzięki nim wykryli, które regiony w grypie mogą wywołać silną odpowiedź immunologiczną, a następnie przeanalizowali, jak często te regiony mutują.
Dodatkowo szczepionka została tak opracowana, by celować w kilka białek tworzących otoczkę wirusa, które zwykle nie podlegają ewolucyjnej presji mutowania. - FLU-v zawiera cztery różne składniki przeciwko czterem różnym regionom wirusa grypy, więc jeśli jeden z nich się zmieni, trzy nadal będą zapewniać skuteczność – powiedziała Pleguezuelos.
W najnowszych badaniach klinicznych naukowcy ustalili, że szczepionka promuje zmiany w układzie odpornościowym uczestników. Odpowiedź immunologiczna była wyższa nić u grupy kontrolnej, która otrzymała placebo.
Testy kliniczne I i II fazy miały przede wszystkim ustalić, czy FLU-v jest bezpieczna. Uczeni poinformowali, że skutki uboczne ograniczały się głównie do reakcji w miejscu iniekcji. Przed badaczami teraz kolejne testy, które mają sprawdzić, czy ich założenia sprawdzą się w rzeczywistości.
- Aby szczepionka trafiła na rynek, należy przeprowadzić badanie fazy 3 w celu przetestowania skuteczności i bezpieczeństwa na dużej liczbie osób. Ten rodzaj badań jest złożony i bardzo kosztowny. Obecnie prowadzimy rozmowy z organami regulacyjnymi w celu ustalenia wymagań takich badań. Poszukujemy też finansowania – wyjaśniła Pleguezuelos.
Wspomniany wcześniej Adalja przyznał, że uzyskane dotychczas wyniki są zachęcające. - Pokazują, że uniwersalna szczepionka przeciw grypie może być możliwa i wystarczająco immunogenna. Ważne będą badania fazy 3, w której ocenia się skuteczność zapobiegania grypie – przyznał Adalja. - Uniwersalna szczepionka przeciw grypie byłaby dużym postępem i bardzo pozytywnie zmieniłaby dynamikę między ludźmi a wirusem grypy - podsumował.
W komunikacie sprzed kilku dni Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny poinformował, że tylko od początku marca tego roku siedem osób zmarło w Polsce z powodu grypy. Przez pierwszy tydzień marca na terenie całego kraju odnotowano 211 572 przypadki zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę. W poprzednim miesiącu ta liczba wyniosła 820 tys., a liczba przypadków śmiertelnych wyniosła 23.
W komunikacie można było także przeczytać, że w ubiegłym sezonie grypowym, czyli od 1 września 2018 r. do 7 kwietnia 2019 r., odnotowano blisko 3,7 mln zachorowań i podejrzeń zachorowań. Z powodu grypy 143 osoby zmarły.
Źródło: PHZ, Science Alert
