Kryzys klimatyczny jest przyczyną potężnych zmian w ilości opadów i wysokości temperatur na całym świecie. Naukowcy od dawna alarmują, że z tego powodu uprawy kawy mogą być zagrożone. Odkrycie na nowo uważanej za wymarłą rośliny daje jednak nadzieję wielbicielom czarnego, aromatycznego napoju.
Badaczom udało się znaleźć zamiennik dla aromatycznej kawy arabiki (Coffea arabica). To roślina, która wykazuje większą odporność na zmienne warunki klimatyczne, a to właśnie zmiany klimatyczne zagrażają uprawom popularnej arabiki. Krzew nazywa się Coffea stenophylla i jest jednym ze 124 dzikich gatunków kawy. To bardzo rzadka roślina. Występuje jedynie w niektórych miejscach na zachodzie Afryki. Okazuje się, że w porównaniu ze swoimi krewniakami kawowiec ten jest dużo lepiej przygotowany na zmiany klimatu. Artykuł na jego temat opublikowano w czasopiśmie „Nature Plants”.
Coffea stenophylla w smaku jest podobna do wysokiej jakości kawy arabskiej z roślin Coffea arabica. Zdaniem naukowców jej aromat powinien zadowolić nawet najbardziej wyrafinowanych wielbicieli czarnego napoju. Popularna arabika dominuje obecnie na światowych rynkach, 75 proc. całego handlu kawą obejmuje ten właśnie gatunek.
Jednocześnie arabika jest jedną z odmian szczególnie zagrożonych zmianami klimatu, ponieważ roślina ta potrzebuje bardzo specyficznych warunków do wzrostu. Zdaniem naukowców Coffea stenophylla rozwiązuje ten problem i „może stanowić ważny zasób dla rozwoju roślin kawowych odpornych na zmiany klimatu”.
Coffea stenophylla właśnie wraca pod lupę naukowców. Wcześniej sądzili oni, że kawowiec ten wymarł wszędzie za wyjątkiem Wybrzeża Kości Słoniowej. Przez kilka ostatnich dekad nie publikowano na jej temat praktycznie żadnych nowych informacji. Jednak niedawno odmiana ta została ponownie „odkryta” w Sierra Leone.
Naukowcy przetestowali próbki Coffea stenophylla, aby poznać jej smak. Stworzyli także odpowiednie modele, aby ocenić, w jakich warunkach może rosnąć. Okazało się, że wytrzymuje ona wyższe temperatury, może przetrwać dłuższe okresy suszy i wykazuje sporą odporność na choroby atakujące kawowce. Czyni ją to dużo lepszym gatunkiem pod kątem możliwości upraw od popularnych arabiki czy robusty.
„Słabe plony są głównym powodem, dla którego Coffea stenophylla nie stała się głównym gatunkiem kawy uprawianej na świecie. Także konkurencja ze strony kawy robusta mogła mieć wpływ na upadek upraw Coffea stenophylla” - piszą naukowcy w artykule.
Kawa Coffea stenophylla okazała się również popularna wśród degustatorów, kosztujących czarny napój w ślepych testach smakowych – donoszą naukowcy. W przyszłości roślina ta mogłaby być hodowana w celu zwiększenia odporności na warunki klimatyczne innych gatunków kawowców.
Przejście na bardziej odporne gatunki kawy to jedna z opcji, które rozważają plantatorzy i eksperci. Pod uwagę brane jest też przeniesienie hodowli kawowców na inne tereny. Choć wszyscy są zgodni, że najlepszą drogą byłoby zatrzymanie postępujących zmian klimatu.
Obecnie sadzonki Coffea stenophylla są uprawiane na próbę w celu sprawdzenia, czy kawowiec może być źródłem wysokiej jakości ziaren w przyszłości. Naukowcy podkreślają, że może jeszcze minąć trochę czasu zanim ktoś poza ekspertami będzie mógł spróbować kawy z tego gatunku.
- Nie będzie jej w kawiarniach jeszcze w ciągu najbliższych kilku lat. Myślę, że w ciągu pięciu do siedmiu lat zobaczymy ją na rynku jako kawę niszową, a potem pewnie stanie się bardziej powszechna – mówi w rozmowie z BBC News Aaron Davis, szef badań nad kawą w Royal Botanic Gardens w Wielkiej Brytanii.
Źródło: Science Alert, fot. Royal Botanic Gardens
