Dodano: 27 lutego 2017r.

Syberyjski krater Batagaika pogłębia się i odsłania sekrety historii

Krater Batagaika pogłębia się w alarmującym tempie. Tempo wzrosło przez ocieplenie klimatu. Miejscowi unikają tego miejsca, ale dla naukowców jest to interesujące źródło danych.

Krater Batagaika


Ta ogromna dziura w ziemi znajduje się ponad 650 kilometrów na północny wschód od Jakucka. Takich kraterów na Syberii jest więcej. Ich obecność związana jest ze zmianami klimatycznymi i wzrostem temperatur, ale krater Batagaika jest wyjątkowy.

Krater Batagaika

Krater Batagaika powstał po masowym wyrębie lasów w latach 60. Ziemia, a właściwie wieczna (wieloletnia) zmarzlina, pozbawiona chroniącego przed promieniami słonecznymi parasola z koron drzew zaczęła rozmarzać i zapadać się. Fachowcy określają to termokrasem. Tak uformował się krater, który przez miejscowych nazywany jest "wrotami do podziemnego świata".

Obecnie krater Batagaika ma ponad kilometr długości i blisko sto metrów głębokości. Ale proces zapadania się ziemi cały czas trwa, a ostatnio nawet przyspieszył. To związane jest z ociepleniem klimatu. Od kilku lat każdy następujący po sobie rok jest cieplejszy od poprzedniego. Batagaika zapadała się do 15 metrów rocznie, ale ostatnio zanotowano nawet okolice 30 metrów.

Wyjątkowy zapis historii klimatu

Dla naukowców to prawdziwy wehikuł czasu. Zapadlisko stanowi przekrój historii zmian klimatu przez ostatnie 200 tysięcy lat. Wieczna zmarzlina odsłoniła ostatnio szczątki, mamuta, konia czy piżmowoła. Ale najciekawsze dla badaczy są widoczne w warstwach pozostałości po różnych okresach klimatycznych.

W kraterze znaleziono pyłki i szczątki roślin sprzed 200 tysięcy lat. Nawet kawałek starożytnego lasu. W warstwach jak na dłoni widać historię klimatyczną Syberii. Są warstwy wskazujące na gęste lasy, jak i na trawiaste tundry. Widoczne w warstwach gleby zmiany flory na przestrzeni tysięcy lat pomogą naukowcom dokładniej zrozumieć funkcjonowanie klimatu.

Fot. Julian Murton

W dwóch odsłoniętych warstwach znaleziono spore pokłady drewna. Jedna z nich datowana jest na okres tuż po ostatnim zlodowaceniu, czyli około 10 tysięcy lat temu. Wówczas Syberia nie była tak niegościnnym miejscem, jak jest obecnie.

Pokłady metanu

- Krater Batagaika zawiera dwie warstwy bogate w drewno. Interpretujemy je jako pozostałości po bujnych lasach, które wskazują, że w przeszłości na Syberii było cieplej niż obecnie – powiedział kierujący badaniami Julian Muton z University of Sussex.

Naukowcy na podstawie analizy warstw chcą ustalić, co się działo z syberyjskim klimatem, po ostatnich roztopach wiecznej zmarzliny około 10 tysięcy lat temu. Można będzie to odnieść do obecnie trwającego procesu topnienia zmarzliny. Można będzie również pokusić się o prognozę na nadchodzące lata.

Roztapianie wieloletniej zmarzliny stanowi niemałą bolączkę dla klimatologów. Uwalnia ona nagromadzone przez lata pokłady metanu, który jest jednym z najsilniej działających gazów cieplarnianych, co pogarsza i tak już złą sytuację. Szacuje się, że pokłady gazów cieplarnianych uwięzionych w wiecznej zmarzlinie są równe tym, które obecnie znajdują się w atmosferze.


 
Źródło: BBC. Fot. Aleksander Gabyszew