Nasilające się zmiany klimatu zwiększą ryzyko gwałtownych konfliktów zbrojnych. Wynika to z coraz częściej występujących ekstremalnych zjawisk pogodowych i związanych z nimi katastrof, które – jak twierdzą naukowcy z Uniwersytetu Stanforda – mogą doprowadzić do upadku niejedną gospodarkę.
Według ekspertów z wielu dziedzin, wraz ze zmianami klimatycznymi i wzrostem globalnej temperatury, wzrośnie ryzyko konfliktu zbrojnego. Ekstremalne zjawiska pogodowe i związane z nimi katastrofy wywołane zmianami klimatu mogą doprowadzić do załamania się wielu gospodarek. Fale upałów i susze mogą zniszczyć rolnictwo i hodowlę zwierząt doprowadzając ty samym do głodu i migracji ogromnych mas ludzi. Nasilą także nierówności między grupami społecznymi.
W scenariuszu globalnego ocieplenia o 4 stopnie Celsjusza, a jesteśmy na dobrej drodze, by to osiągnąć, jeśli nie ograniczymy znacząco emisji gazów cieplarnianych, wpływ klimatu na konflikty wzrośnie ponad pięciokrotnie. Nawet w scenariuszu przewidującym tylko 2 stopnie Celsjusza powyżej poziomu sprzed rewolucji przemysłowej, wpływ klimatu na ryzyko wystąpienia konfliktu zbrojnego wzrósłby ponad dwukrotnie. Jak wyliczyli autorzy badań, w pierwszym przypadku ryzyko konfliktu wyniesie o 26 proc., w drugi o 13 proc.
Rezultaty badań naukowców z Uniwersytetu Stanforda ukazały się na łamach pisma „Nature”.
- Docenianie roli zmian klimatycznych i ich wpływu na bezpieczeństwo jest ważne nie tylko dla zrozumienia społecznych kosztów naszych za dużych emisji gazów cieplarnianych, ale także dla ustalenia priorytetów reakcji, które mogą obejmować pomoc i współpracę - powiedziała Katharine Mach, główny autorka badania.
- Wiedza o tym, czy zmiany środowiskowe lub klimatyczne są ważne dla wyjaśnienia konfliktu, ma wpływ na to, co możemy zrobić, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu w przyszłości. Wiedza ta może także wpłynąć na podejmowane decyzje dotyczące łagodzenia skutków zmian - stwierdził Marshall Burke, współautor badania.
Jednak to, czy klimat faktycznie odgrywa rolę w wywoływaniu wojen domowych czy konfliktów zbrojnych między państwami, jest kwestią sporną w środowisku naukowym. Nie wszyscy naukowcy zgadzają się z taką tezą. Aby lepiej zrozumieć wpływ klimatu, w analizie uwzględniono wywiady i debaty wśród ekspertów w dziedzinie nauk politycznych, nauk o środowisku, ekonomii i z innych dziedzin, którzy doszli do różnych wniosków na temat wpływu klimatu na konflikty w przeszłości.
Eksperci z różnych dziedzin wyjaśniają jednak, że inne czynniki, takie jak niski rozwój społeczno-ekonomiczny, siła rządu, nierówności w społeczeństwach oraz niedawna historia konfliktów mają znacznie większy wpływ na ryzyko wystąpienia konfliktu zbrojnego.
Konsekwencje zmian klimatu będą prawdopodobnie różne od historycznych zakłóceń klimatycznych, ponieważ społeczeństwa będą zmuszone zmagać się z niespotykanymi warunkami, które wykraczają poza znane doświadczenia.
- Poziom konfliktów zbrojnych na przestrzeni czasu był pod silnym wpływem wstrząsów i zmian w stosunkach międzynarodowych między państwami i w ich krajowych systemach politycznych - powiedział James Fearon, profesor nauk politycznych i współautor badania. - Jest całkiem prawdopodobne, że w ciągu tego stulecia bezprecedensowe zmiany klimatu będą miały znaczący wpływ na oba te czynniki, ale niezwykle trudno przewidzieć, czy zmiany polityczne związane ze zmianami klimatu będą miały duży wpływ na konflikt zbrojny - dodał.
Zmniejszenie ryzyka konfliktu i przygotowanie do zmieniającego się klimatu może być podejściem korzystnym dla wszystkich. Badanie wyjaśnia, że strategie adaptacyjne, takie jak ubezpieczenie upraw, lepsze magazynowanie zbiorów, usługi szkoleniowe i inne środki, mogą zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe i zróżnicować możliwości gospodarcze, zmniejszając tym samym potencjalne powiązania klimatyczno-konfliktowe. Wysiłki na rzecz utrzymania pokoju, mediacje w sytuacjach konfliktowych i pomoc po zakończeniu konfliktu, mogłyby włączyć klimat do strategii ograniczania ryzyka.
- Zrozumienie wieloaspektowego sposobu, w jaki klimat może oddziaływać ze znanymi czynnikami powodującymi konflikty, jest naprawdę kluczowe dla wprowadzenia inwestycji we właściwe miejsce - powiedziała Mach.
Źródło: Stanford University, fot. Pablo Tosco/Oxfam
