Najpotężniejsze i najnowocześniejsze na świecie obserwatorium słoneczne - Daniel K. Inouye Solar Telescope (DKIST) opublikowało pierwsze obrazy w wysokiej rozdzielczości chromosfery Słońca. Dwa nowe zdjęcia pokazują ogromne możliwości obserwatorium, zwiastując nową erą w badaniach naszej gwiazdy.
Usytuowany na hawajskiej wyspie Maui Daniel K. Inouye Solar Telescope (DKIST) jest najnowocześniejszym i najpotężniejszym obserwatorium słonecznym. Prace nad budową obserwatorium, które początkowo miało nosić nazwę Advanced Technology Solar Telescope, rozpoczęły się w 2013 roku, choć pierwsze projekty teleskopu powstały znacznie wcześniej. Swoje możliwości obserwatorium pokazało dwa lata temu publikując pierwsze szczegółowe obrazy powierzchni Słońca oraz plam słonecznych (więcej na ten temat w tekstach: Nowy teleskop słoneczny wykonał najbardziej szczegółowe zdjęcia powierzchni Słońca oraz Plama słoneczna uchwycona przez nowy teleskop z niezwykłą szczegółowością).
Aby stawić czoła najbardziej palącym problemom w fizyce Słońca i zjawiskom pogody kosmicznej, które mają wpływ na Ziemię, amerykańska National Science Foundation (NSF) podjęła się budowy wiodącego na świecie naziemnego obserwatorium słonecznego. Pierwsze zdjęcia nowego teleskopu mogliśmy podziwiać dwa lata temu, gdy DKIST nie był jeszcze w pełni uruchomiony. Teraz naukowcy opublikowali dwa nowe obrazy przedstawiające chromosferę Słońca.
DKIST to największy naziemny teleskop do obserwacji Słońca. Wszystko wskazuje na to, że należące do NSF obserwatorium odegra niezwykle istotną rolę w lepszym zrozumieniu Słońca i pogody kosmicznej. Może obserwować naszą gwiazdę w zakresie od fal widzialnych do bliskiej podczerwieni i umożliwia obserwacje w wysokiej rozdzielczości. Zaawansowana optyka teleskopu z czterometrowym zwierciadłem pozwala uchwycić poszczególne cechy naszej gwiazdy z niezwykłą szczegółowością.
- Daniel K. Inouye Solar Telescope to najpotężniejszy na świecie teleskop słoneczny, który na zawsze zmieni sposób, w jaki badamy i rozumiemy nasze Słońce. Spostrzeżenia dokonane z jego udziałem zmienią sposób, w jaki przewidujemy i przygotowujemy się na wydarzenia takie jak burze słoneczne - powiedział Sethuraman Panchanathan, dyrektor NSF.
Dwa nowo opublikowane zdjęcia wykonane przez DKIST pokazują chromosferę – warstwę atmosfery słonecznej, która leży między fotosferą, a warstwa przejściową oraz koroną. Chromosfera rozciąga się od wysokości około 500 kilometrów do ok. 2000 km. Jej dolną granicę wyznacza minimum temperatury w atmosferze Słońca, czyli 4400 K. Na granicy warstwy przejściowej temperatura chromosfery osiąga już 25 tys. K. Chromosferę można zobaczyć jako czerwoną otoczkę nad powierzchnią Słońca korzystając z koronografu lub podczas zaćmienia Słońca.
Obrazy chromosfery wykonane przez teleskop DKIST przedstawiają obszar o średnicy 82 500 kilometrów, przy rozdzielczości 18 km. Zostały wykonane trzeciego czerwca tego roku. Na pierwszym z poniższych zdjęć wycinek chromosfery Słońca zobrazowany w wysokiej rozdzielczości przez DKIST pokazuje przypominające plaster miodu „pory” czy raczej „granulki”, które są komórkami konwekcyjnymi. Gorąca plazma w nich wznosi się pośrodku, następnie przesuwa się do krawędzi, a gdy się ochładza to opada z powrotem na powierzchnię Słońca. Każda taka „granulka” ma około 1600 kilometrów średnicy. Aby uzmysłowić widzowi ogrom tych obrazów, na zdjęciu umieszczono naszą własną planetę. Drugie zdjęcie przedstawia jasne „włosy” plazmy, wpływające do korony właśnie ze wspomnianych wcześniej „granulek”, których zarys widać pod nimi.
Fot. NSO/AURA/NSF
Fot. NSO/AURA/NSF
Astronomowie nigdy wcześniej nie przyglądali się naszej gwieździe w tak drobnych szczegółach. DKIST jest w stanie dostrzec cechy w chromosferze Słońca tak małe jak wyspa Manhattan. Spostrzeżenia uzyskane z tej nowej perspektywy pomogą naukowcom przewidzieć i przygotować się na burze słoneczne, które mogą wysłać tsunami gorącej plazmy w kierunku Ziemi, co mogłoby się skończyć globalnym blackoutem.
Nowy teleskop słoneczny, jak już wspomniano, może przyczynić się do lepszego przewidywania pogody słonecznej, ale nie tylko. Dodaje cały zestaw nowych narzędzi do badania aktywności słonecznej, w szczególności pól magnetycznych.
Obrazy w wysokiej rozdzielczości dostępne są na stronach NSO.
Źródło: National Science Foundation, Science Alert, fot. NSO/AURA/NSF
